وقتی نوزاد به دنیا می آید، اگر تجربه ی اول‌تان باشد ممکن است دست پاچه شوید و اگر نیروی کمکی نداشته باشید، به هنگام گریه‌ی کوچولوی‌تان، خودتان هم همراه با او زار زار گریه کنید. در این مواقع کمک افراد با تجربه‌تر، خیلی موثر است. حتی اگر چنین فردی را در کنار خود ندارید، به لطف تکنولوژی می‌توانید دلایل گریه‌ی نوزاد و مسائل مربوط به نگهداری عروسک کوچک‌تان را جستجو کنید. در این مقاله، برانکارد از دل‌پیچه نوزاد و علت این درد بزرگی که نوزاد کوچک‌تان در ماه‌های اول زندگی‌اش تجربه می‌کند، تا روش‌های درمان دل درد نوزاد را برایتان شرح داده است. همراه ما باشید.
دستگاه گوارش نوزاد هنگام تولد مشغول یادگیری فرایند هضم و دفع تغذیه می‌شود. این سیستم که باید خود را خوردن و نوشیدن غذا خود را تطبیق دهد، در زمانی که نوزاد در حال شیرخوردن است و روزبه روز رشد می‌کند، این سیستم نیز در حال رشد کردن است. درنتیجه دل درد و نفخ و رفلکس و حتی سکسکه‌ی نوزاد همگی فرایندهای طبیعی است. مسئله این نیست که کودک شما در برابر درد همچون یک سرباز قوی ایستادگی می‌کند یا با کوچکترین دردی که حس کند، بیتابی می‌کند. دلایل دل درد نوزاد را بشناسید تا او هم بتواند هر زمان احساس بهتری داشته باشد.
1- گاز معده‌ی نوزاد
ممکن است حین فرایند خوردن شیر، هوا هم وارد شکم نوزاد و در آنجا حبس شود. انگار بادکنکی پر از هوا درون روده‌ها به‌وجود می‌آید که فشار و به‌تبع آن درد ایجاد می‌شود.
دلایل ایجاد گاز معده در نوزاد چیست؟
پزشکان به‌طور قطعی نمی‌دانند که چه چیزی باعث حساس بودن نوزادان نسبت به گاز می‌شود و دقیقا نمی‌دانند که علت تعداد دفعات زیاد دل درد نوازد در اثر گاز چیست. اما ریشه‌ی این مشکل را معمولا به دستگاه گوارش نوزاد ربط می دهند. از آنجا این دستگاه هنوز کاملا رشد نیافته است. وجود گاز، طبیعی است و ازطریق باکتری‌های عادی و متداولی که در روده‌ی نوزاد زندگی می‌کنند، ایجاد می‌شود. البته گریه کردن، نق زدن و شیر خوردن با شیشه شیر هم می‌تواند باعث ورود هوای اضافی به روده‌ها شود.
چگونه نفخ نوزادم را تشخیص دهم؟
در این حالت زمانی که نوزاد دل درد را احساس می‌کند شکم او حالت متورم و بادکرده به نظر می‌رسد یا ممکن است کمرش را خم کند و به‌خاطر درد تقلا کرده و اذیت بشود. پیچ و تاب خوردن نوزاد به این خاطر است که دلش درد می‌کند. در این حالت، کودک نِق هم می‌زند و با گریه کردن، باد بیشتری را وارد روده‌های خود می‌کند. دل درد نوزاد که ناشی از تجمع گاز در روده‌ها است معمولا در ۶ تا ۸ هفتگی به بدترین حالت خود می‌رسد و شدیدترین شکل ممکن را پیدا می‌کند. یادتان باشد که دل درد نوزاد در اثر گاز روده‌ها معمولا یک مشکل سلامتی محسوب نمی‌شود و جای نگرانی ندارد. درواقع با رشد نوزاد، کنار آمدن نوزاد با آن راحت می‌شود.
روش درمان نفخ نوزاد
گاز روده‌ی نوزاد را خالی کنید به این ترتیب: نوزاد را بخوابانید و پاهایش را به حالت دوچرخه حرکت دهید. همچنین می‌توانید پاهایش را به طرف سینه‌ی کوچکش خم کرده و دوباره صاف کنید. می‌توانید نوزاد را روی پاهای خود بگیرید، به‌طوری‌که پاهایش به حالت ضربدری قرار گرفته باشد و پشتش به شما باشد. سپس پاهایش را به سمت بدنش جمع کنید. اگر این کارها تأثیری نداشت، بهتر است از قطره‌ی سایمیتیکون استفاده کنید. این قطره‌ها را می‌توانید بدون نسخه هم از داروخانه بخرید. قطره‌ی سایمیتیکون ضرری ندارد و برای برخی، مشکل دل درد نوزاد را کاملا حل می‌کند و برای برخی دیگر خیر. درصورت تجویز پزشک، شیاف گلیسیرین هم می‌تواند مفید واقع بشود. در مورد استفاده از شیاف هم اگرچه برای نوزاد مصرف شیاف ضرر ندارد اما باید برای استفاده از آن با پزشک مشورت کنید.
2- یبوست
یبوست در نوزادان با آن چیزی که احتمالا تصور می‌کنید متفاوت است. نوزاد می‌تواند، از 8 تا 10 بار مدفوع در طول روز گرفته تا تنها یک بار در 7 تا 10 روز مدفوع انجام دهد و همچنان مشکلی نداشته باشد. مشکل زمانی ایجاد می‌شود که باید دفع انجام بگیرد، اما امکانش وجود ندارد.
دلیل یبوست در نوزادان چیست؟
تغییر غذا در نوزادان می‌تواند موجب یبوست در آن‌ها شود. مثلا تغییر شیرمادر به شیرخشک، یا بالعکس. همچنین اضافه کردن یک غذای جامد به غذای همیشگی نوزاد هم می‌تواند دلیل بروز یبوست شود.
چگونه بفهمم نوزادم یبوست دارد؟
حواس‌تان را به مدفوع نوزاد باشد. اگر مدفوعش شبیه توپ‌های سفت و کوچک باشد یعنی یبوست گرفته است. وجود فشار در حین مدفوع یا خارج کردن مقدار زیادی باد روده هم به‌معنای دچار شدن به یبوست است. مدفوع سیاه، قهوه‌ای مایل به قرمز و قرمز هم نشان از وجود خون و یبوست دارد. درصورت مشاهده‌ی خون در مدفوع، سریعا به پزشک مراجعه کنید. اما اگر مدفوع سبز، زرد یا قهوه‌ای است ظاهرا مشکلی نیست.
درمان یبوست نوزاد
در این مورد قبل از هر اقدامی با پزشک متخصص نوزادتان مشورت کنید. بنا به سن نوزاد، پزشک می‌تواند مصرف آب سیب یا آب گلابی (تا ۳۱.۱ گرم در روز به‌ازای هر ماه از زندگی نوزاد تا ۴ ماهگی) را تجویز کند. تنها درصورتی‌که پزشک موافقت کرد، می‌توانید از شیاف گلیسیرین هم استفاده کنید. این ماده به نوزاد کمک می‌کند تا مجرای خروج مدفوعش چرب‌تر شده و دفع راحت‌تر صورت بگیرد.
3-اسهال
اسهال در نوزادان به حالت مدفوع مکرر و شل وآبکی می باشد. این مورد را جدی بگیرید چرا که باعث کم شدن آب بدن نوزاد می‌شود.
دلیل اسهال نوزاد چیست؟
به طور کلی اسهال در کودکان می‌تواند به علت قرار گرفتن آن‌ها در معرض یک ویروس خارجی اتفاق بیفتد. مثلا از خواهر یا برادر بزرگتر او. یا از مواد غذایی آلوده یا مانده. اما از آنجا که اغلب پدرمادرها مراقب نظافت و سلامت نوزادشان هستند، علت بروز اسهال این عوامل نبوده و تنها شاید یک ویروس مزاحم باشد.
نحوه‌ی تشخیص اسهال در نوزادان
این مورد را توجه داشته باشید که مدفوع نوزادان به علت شیری که می‌خورند، شل‌تر از مدفوع بزرگسالان است. این را با اسهال اشتباه نگیرید. تنها در صورتی نوزادتان اسهال شده است که مدفوع او بسیار شل و آبکی باشد.
چگونه اسهال نوزادم را درمان کنم؟
بدن نوزاد به علت اسهال آب زیادی را از دست می‌دهد در نتیجه باید حتما تحت نظر متخصص باشد. متخصصین کودک برای تشخیص دلیل اسهال وزن او را اندازه می‌گیرند تا مطمئن شوند وزن زیادی از دست نداده، آب فراوانی از بدنش خارج نشده است و با کشف علت ابتلا به اسهال به مداوا می‌پردازند.
می‌توانید برای جبران آب از دست رفته‌ی نوزاد، به او محلول پدیالیت بدهید. پدیالیت محلولی ترکیبی از آب و قند است. البته برای مصرف آن از پزشک کودک مشورت بگیرید.
اگر نوزادتان می‌تواند مواد غذایی به‌جز شیر بخورد، از موادی کمک بگیرید که باعث قطع اسهال می‌شوند. مثلا موز، برنج، نان تُست، پوره سیب و… . نوزاد باید مایعات کافی (شیر یا شیرخشک) بخورد و حداقل ۴ تا ۵ بار پوشکش را خیس کند. البته این میزان مختص نوزادان است. برای کودکان نوپا این عدد باید به ۳ تا ۴ بار برسد.
نکته‌ی دیگری که باید برای جلوگیری از اسهال درنظر داشته باشید، عدم استفاده از آب‌میوه‌هایی است که در فروشگاه‌ها برای نوزادان وجود دارد. این آب‌میوه‌ها حاوی مقدار زیادی شکر هستند و باعث دفع مقدار زیادی آب از روده می‌شوند. برخی پزشکان هم به والدین توصیه می‌کنند تا برای نوازد واکسن روتاویروس (rotavirus) بزنند. این ویروس عامل اسهال و استفراغ است. چنین واکسنی قبل از ۳ ماهگی در ۲ یا ۳ دوز مصرفی تزریق می‌شود.
4-تف کردن آب دهان نوزاد
احتمالا این صحنه را دیده باشید که اثراتی از شیری که نوزاد خورده است، روی بالش او به‌جا مانده یا بیش از حد بزاق دهان این کوچولو بیرون می‌ریزد. شاید بیرون ریختن بزاق دهان او را به تغییرات مربوط به دندان درآوردن او نسبت دهید اما پزشکان به این حالت، رفلاکس یا بازگشت اسید معده به مری می‌گویند.
دلیل تف کردن آب دهان نوزاد
دستگاه گوارش نوزاد هنوز کامل نشده است درنتیجه شیری که با بسته شدنش، ارتباط معده و مری را قطع می‌کند و مانع از بازگشت و بالا آوردن غذا و نوشیدنی‌ها می‌شود، در نوزادان بسیار ضعیف‌تر از بزرگسالان است. بنابراین، غذایی که نوزاد می‌خورد دوباره به‌راحتی در دستگاه گوارشش بالا می‌آید. به‌ویژه اگر غذا را به مقدار زیاد و سریع خورده باشد.
نحوه‌ی تشخیص
اغلب نوزادان این حالت را دارند. تف کردن نوزادان امری کاملا طبیعی است و تنها زمانی یک عارضه محسوب می‌شود که همراه با سرفه کردن، مسدود شدن راه گلو، حالت تهوع، کبود شدن، کاهش وزن نوزاد و در حالت شدید استفراغ همراه بشود، دراین‌صورت، باید به پزشک مراجعه شود، زیرا ممکن است مشکل ناشی از بازگشت اسید به مری باشد.
درمان رفلاکس نوزاد و بیرون ریختن آب دهان او
سعی کنید از بروز رفلاکس جلوگیری کنید به این ترتیب می‌توانید در میانه‌ی غذا دادن به کودک، کمی وقفه بیندازید و صبر کنید تا آروغ بزند و فرصت بیشتری برای هضم غذا داشته باشد. مثلا وقتی از یکی از سینه‌ها شیر خورد یا بطری شیرش به نیمه رسید، مدتی صبر کنید و بعد از آروغ زدن و کمی فاصله مجددا باقی شیر را به او بدهید. این کار باعث می‌شود تا باد اضافی وارد روده‌ی او نشود و از دل درد نوزاد جلوگیری به عمل آید.
در پایان غذا دادن به نوزاد هم باید دقت کنید تا آروغش را بزند. اگر بعد از غذا، نوزاد به‌راحتی آروغ نمی‌زند، باید به‌دنبال حالات بدنی خاصی بگردید که نوزاد با قرار گرفتن در آن موقعیت‌ها می‌تواند به‌راحتی آروغ بزند. بدن کودک را به سمت جلو خم کنید یا او را روی یکی از پهلوهایش بخوابانید و پهلویش را مالش بدهید. علاوه‌براین، می‌توانید او را روی شکم بخوابانید و به‌آرامی پشتش را بمالید. کار دیگری که می‌توانید انجام بدهید، این است که بعد از شیر دادن به نوزاد، او را به‌مدت ۲۰ دقیقه که غذایش در حال هضم است، در حالت ایستاده نگه دارید.
به‌جز راهکارهای عنوان‌شده، کار زیادی نمی‌توان درباره‌ی این مشکل انجام داد. فقط باید همیشه آمادگی داشته باشید و زمان‌هایی که بیرون از منزل هستید، لباس اضافی و پیش‌بند و… را با خود ببرید. البته زحمت‌تان زیاد می‌شود و باید کلی لباس کثیف را بشویید، ولی بدانید که این اوضاع موقتی است و با رسیدن نوزاد به ۶ ماهگی تا ۱ سالگی، این هم می‌گذرد و تمام می‌شود. همچنین می توانید از بالش‌های مخصوص آنتی رفلکس برای خواب او استفاده کنید.
5-بیماری‌های رفلکس معده
حدود یک سوم نوزادان به بیماری‌های رفلاکس یا بازگشت اسید به مری دچار هستند. اگر نوزادتان زیاد آب دهان و غذایی را که می‌خورد، برمی‌گرداند و همانطور که در مورد قبل اشاره کردیم این موضوع توأم با درد یا سایر مشکلات جسمانی است، احتمالا با مراجعه به پزشک متوجه خواهید شد که به بازگشت اسید به مری دچار است.
دلیل رفلکس معده‌ی نوزاد چیست؟
دلایلی مانند آنچه که در قسمت بالاتر برایتان گفتیم در این مورد هم صدق می‌کند. با وجود اینکه رفلاکس معده ممکن است برای برخی کودکان مشکل حاد و آزاردهنده‌ای باشد اما با رشد و قوی شدن او، این مشکل هم برطرف می‌شود.
رفلاکس معده‌ی نوزاد را چگونه تشخیص دهیم؟
نوزادان معمولا در این مورد درد ناخوشایندی را حس می‌کنند که آن را با گریه کردن در طول شیر خوردن یا پس از آن نشان می‌دهند. ضمن اینکه علائم آشکاری چون سرفه کردن، خس خس سینه و تنفس، استفراغ و بسته شدن راه نفس هم در آن‌ها دیده می‌شود. دراین حالت پدرمادرها به حس غریزی خود اعتماد کرده و رفلاکس را تشخیص می‌دهند. با اعتماد به این حس و مشاهده‌ی این علائم به پزشک متخصص نوزاد مراجعه کنید.
درمان بیماری‌های رفلکسی در نوزادان
اگر کودک مرتبا آروغ بزند و بعد از غذا خوردن، سرش را بالا نگه دارید، به کاهش درد و عوارض این مشکل کمک شایانی خواهید کرد. درصورتی که نوزاد، هنگام خواب خیلی غلت نمی‌زند، بهتر است زیر رخت‌خواب او کتاب یا بالشی بگذارید تا سرش حدود ۳۰ درجه بالا بیاید. می‌توانید از بالش‌های مخصوص آنتی رفلکس هم استفاده کنید. این بالش‌ها به گونه‌ای زاویه‌دار طراحی شده است که سر نوزاد بالاتر از بدن قرار بگیرد. پزشک هم معمولا برای این نوع از دل درد نوزاد، داروهای مسدودکننده H2 تجویز می‌کند (مثل شربت زانتاک نوزادان که با نسخه پزشک قابل خریداری است). مسدودکننده‌های H2، موجب کاهش اسید معده می‌شوند به همین خاطر نوزاد کمتر بابت رفلاکس اذیت می‌شود. اگر دیدید که کودک کبود شده یا به‌سختی نفس می‌کشد، سریعا به بیمارستان مراجعه نمایید.
اگر تجربه‌ی بچه‌داری داشته‌اید برایمان بنویسید. اگر شما هم نکته‌ای در نظر دارید که می‌تواند به پدر مادرها کمک کند، آن را با ما در میان بگذارید. منتظر نظرات‌تان هستیم.