اگر تجربه سونوگرافی را داشته باشید، احتمالا توجه کردید که قبل از برخورد دستگاه با پوست بدن شما، از ژل عبور دهنده استفاده می‌کنند. این ژل برای ارتباط بین امواج صوتی و بدن، مورد استفاده قرار می‌گیرد تا ساختار داخلی بدن به طور دقیق پردازش کند. نه تنها برای خانم‌های باردار جهت دیدن نوزاد داخل شکم‌شان، بلکه برای تشخیص تومورهای خوش خیم و یا بد خیم و هم چنین تشخیص زود هنگام گسترش سلول های سرطانی و هم چنین توده های غیر طبیعی مورد استفاده قرار می گیرد.
چرا در سونوگرافی از ژل سونوگرافی استفاده می‌کنند؟
دلیل استفاده از ژل سونوگرافی در دستگاه سونوگرافی، این است که نمی‌توانند در هوا سیر کنند. در نتیجه وجود هوا بین پراب و بافت بدن در کار سونوگرافی اختلال ایجاد می‌کند. ژل سونوگرافی این وسط به عنوان یک ماده واسط و رسانا عمل کرده که به انتقال مستقیم امواج از دستگاه به بافت بدن کمک می‌کند.
یکی از هیجان انگیزترین تجربههای بارداری، زمان سونوگرافی می باشد. درست همان زمان که می‌توانید بچه درون شکمتان را ببینید. با اینکه مالیدن ژل قبل از انجام سونوگرافی حالتی سرد و چندش آور ایجاد می‌کند اما برای ایجاد نتایج اسکن کاملا ضروری است. در حقیقت امواج سونوگرافی نمی‌توانند به آسانی در هوا گردش پیدا کنند، درنتیجه مقدار اندکی هوا بین دستگاه و پوست می‌تواند مشکلساز شود. این موضوع در مواردی که پوست خشک است و مقدار زیادی حفره‌های کوچک هوا در سطح آن وجود دارند، بیشتر اهمیت دارد. ژل سونوگرافی یک نوع ماده رساناست که می‌تواند پیوندی محکم بین پوست ودستگاه سونوگرافی ایجاد کند، که در نتیجه به امواج قدرت انتقال مستقیم به بافت زیرین و نقاط مورد نظر برای عکس برداری را میدهد. به منظور جلوگیری از انعکاس صدا که در اثر وجود حبابهای هوا بین پروب دستگاه سونوگرافی و پوست بدن ایجاد می‌شوند؛ استفاده از ژل‌های سونوگرافی ضروری است. در نتیجه به منظور ایجاد تماس بهینه بین پروب و پوست بدن ژل‌های سونوگرافی باید کاملا بدون حباب باشند تا انتقال صدا به طور کاملا صحیح انجام گیرد. صدای واضح ضربان قلب جنین که برای مادر در حین سونوگرافی پخش می‌شود ناشی از عملکرد درست این ژل میباشد.در اصل ژل سونوگرافی به عنوان یک عامل اتصال عمل می‌کند.
متخصص، در زمان سونوگرافی از این ژل استفاده می‌کند. ماده تشکیل دهنده این ژل، آب است که به عنوان یک رسانه برای ارتباط بین سر سونوگرافی و بافت بدن استفاده می‌شود. هدف از استفاده این نوع ژل انتقال انرژی صوتی از پراب به بافت بدن است که هوا بین این دو سطح قرار نگیرد. اهمیت این نوع ژل سونوگرافی به خاطر انعکاس و انکسار کمتر امواج هنگام عبور از بافت های بدن است.
کاربرد ژل سونوگرافی در مورد بدن فرد به این صورت است که باید از ژل سونوگرافی در ناحیه‌ای از بدن قرار بگیرد که سونو روی آن انجام می‌شود. لایه‌ای نازک از ژلی بی رنگ را بر روی ناحیه‌ای که قصد انجام اسکن سونوگرافی دارد،می مالند. ژل سونوگرافی بر مبنای آب است و در تمام مراحل انجام سونوگرافی به شکل روان کننده عمل می‌کند تا تصویر بزرگتری از ناحیه اسکن شده برای سونوگرافی نشان دهد.
ترکیبات ژل سونوگرافی چیست؟
مایعاتی مانند آب و الکل اساسا رساناهای خوبی هستند اما با توجه به ویسکوزیته پایین و ایجاد نوسان برای استفاده بر روی بدن مناسب نیستند. ژلها نیز مایعاتی هستند که مواد ضخیم کننده را برای افزایش قابلیت پخش بر روی پوست در بر دارند که البته بین هیدروژلها و لیپوژلها تفاوتهایی در این بین وجود دارد. لیپوژلها شامل روغنهای گیاهی، سنتزی یا معدنی هستند. این گروه از ژل ها موجب تجمع چربی بر پوست می‌شوند و پاک کردن آنها از روی سطح بدن دشوار است. در نتیجه برای سونوگرافی مناسب نیستند. بنابراین در ساخت ژل‌های سونوگرافی از هیدروژلها استفاده شده است.
هیدروژلها عمدتا از آب تشکیل شده اند و علاوه بر اینکه قیمت پایینی دارند، پس از انجام پروسه به راحتی از روی پوست بدن پاک می شوند و لکه‌ای از خود باقی نمیگذارند. با توجه به حجم بالای آب، این ژلها به مواد غلظت دهنده مانند پروپیلن گلیکول، رنگدانه، گلیسیرین، فنوکسیتانول، پلی آکریل آمید یا فراورده های فرعی ژل نیازمند هستند. ژلها معمولا از ترکیب آب و پروپیلن گلیکول ساخته می‌شوند و به منظور کاهش کلی اصطحکاک در فرایند سونوگرافی به کار میرود. وجود یک ژل چسبناک موجب می شود تا در اثر حرکت پروب پوست بدن کشیده نشود و آسیب نبیند.
شایع ترین شکایت از ژل‌های سونوگرافی چسبناک بودن آنها نیست بلکه سرد بودن آنهاست این مشکل را می‌توان به آسانی با استفاده از یک گرم گننده (وارمر) حل کرد.
کاربرد ژل اولتراسوند در فرآیندهای مختلف پزشکی:
معمول‌ترین کاربرد ژل سونوگرافی استفاده در سونوگرافی است. اما این، تنها کاربرد ژل نیست. از ژل سونوگرافی، برای مقاصد مختلف پزشکی مثل تشخیص سلامت جنین، وجود بیماری‌های کلیه، وجود بیماری‌های پوستی و بیماری‌های قلبی عروقی و همچنین تشخیص تومورها نیز استفاده می‌کنند.
در ادامه به بررسی این ژل در زمینه‌های مختلف پزشکی می‌پردازیم.
اورولوژی:
بررسی سلامت کلیه با استفاده از سونوگرافی قابل انجام است. پس از استفاده از ژل سونوگرافی در ناحیه مورد نظر، جهت بررسی کلیه می‌توان اندازه و موقعیت کلیه‌ها را مورد مطالعه قرار داد. همچنین انسداد کلیه، وجود سنگ ها و تومور ها از طریق امواج اولتراسونیک نیز قابل مشاهده است.
قلب و عروق:
ژل سونوگرافی که در معاینات قلب و عروق، و در هنگام ثبت تغییرات پتانسیل الکتریکی حاصل از تحریکات قلبی به کار برده می شود ECG gel یا ژل نوار قلب نام دارد.
این ژل یک ژل رسانا مبتنی بر آب است که خاصیت رسانایی تقریبا بالایی دارد. ژل نوار قلب به طور خاص برای کاهش مقاومت بین پوست و الکترود در فرآیند الکتروکاردیوگرام طراحی شده است و حتی قادر است سیگنال های الکتریکی ضعیف را به طور دقیقی انتقال دهد.
آنکولوژی:
استفاده از ژل اولتراسونیک و انجام سونوگرافی در حوزه ی تخصصی آنکولوژی نیز جزء اعمال اساسی به شمار می رود، زیرا پزشکان از آن برای بررسی پیشگیرانه تومورها استفاده می کنند و راهنمای ابزارهای جراحی در طی مراحل تهاجمی مانند استفاده از سوزن های بیوپسی به شمار می روند.
دامپزشکی:
حیوانات نیز در معرض بسیاری از مسائل و مشکلات بهداشتی قرار دارند که انسان ها با آن ها روبرو می شوند.
دامپزشکان از دستگاه سونوگرافی برای تشخیص بسیاری از مسائل استفاده می کنند ، بنابراین از ژل اولتراسوند در حیوانات نیز برای کاهش امپدانس و وضوح تصویر نهایی استفاده می شود.
پوست:
از تکنولوژی پیشرفته ی فراصوت به عنوان ابزار تشخیصی و درمانی در حوزه ی بیماری های پوستی استفاده می شود.
می توان گفت در استفاده از ژل سونوگرافی و پس از آن استفاده از دستگاه اولتراسونیک می توان وجود تومورهای زیر جلدی، سرطان پوست ملانوما و غیرملانوما، بیماری های التهابی مانند اسکلرودرمایا یا پسوریازیس و موارد دیگر را تشخیص داد.
فیزیوتراپی:
سونوگرافی درمانی، نوعی از الکتروتراپی می باشد که سال هاست به عنوان یکی از روش های فیزیوتراپی مورد استفاده قرار می گیرد.
در این روش فیزیوتراپی امواج صوتی با فرکانس بالا باعث ایجاد لرزش و حرکت مایعات سلولی می شوند. از مزایای سونوگرافی درمانی، می توان به بهبود برخی از بافت ها ی نرم لدن اشاره کرد.
برای شروع انجام این روش ابتدا ژل سونوگرافی که در اینجا ژل فیزیوتراپی نامیده می شود بر روی قسمتی از بدن که نیاز به درمان دارد استفاده می شود پس از آن مبدل فراصوت که به دستگاه سونوگرافی متصل است را بر روی ژل فیزیوتراپی قرار می دهند و انتقال فراصوت به ناحیه مورد نظر آغاز می شود.
همانطور که در بخش های پیشین گفته شد ژل فیزیوتراپی نیز در اینجا به منظور کاهش هوای بین دستگاه و پوست بیمار و افزایش دقت کاربرد دارد.
لیزر:
نوع دیگری از ژل که در حوزه ی زیبایی استفاده می شود، ژل لیزر نام دارد که معمولا از آن به جهت پیشگیری از عوارضی مثل کک و مک و سوختگی بهره می برند.
در فرآیندهایی مثل لیزر موهای زائد استفاده از ژل لیزر می تواند باعث کاهش بروز مشکلات احتمالی در پوست های حساس شود.
دستورالعمل های لازم در استفاده از ژل سونوگرافی :
ژل سونوگرافی چه در روش های تهاجمی شامل بیوپسی با سونوگرافی یا سونوگرافی بخش های مختلف بدن به صورت استریل استفاده می شود.
همه این موارد مطابق استانداردهای بالینی اتفاق می افتد.
در مورد تاریخ انقضا و مدت مجاز استفاده از ژل اولتراسوند معمولا این زمان حدود ۵ سال گفته شده است. اما برخی از افراد توصیه کرده اند که پس از باز شدن ژل، مدت مصرف کوتاه می شود تا از آلودگی جلوگیری شود.
تولید کننده ژل سونوگرافی
اگر می‌خواهید بزرگترین و معتبرترین برندهای ژل سونوگرافی را بشناسید و یا قصد خرید عمده ژل سونوگرافی دارید، می‌توانید با برانکارد تماس بگیرید. برانکارد با ارائه با کیفیت‌ترین ژل‌های سونوگرافی، کار پزشکان و متخصصان را راحت کرده است.