وقتی حال و هوایتان بی‌جهت به هم می‌ریزد؛ بدون انجام کار خاصی احساس خستگی شدیدی می‌کنید؛ دچار چاقی یا لاغری بی‌دلیل می‌شوید و یا عملکرد بدنتان به هم می‌ریزد (مثلا رشد، اختلالات خلقی و جنسی، خوابیدن و اشتها) یعنی احتمالا هورمون‌هایتان به هم ریخته و باید تنظیمشان کنید. در این مقاله از برانکارد با هورمون‌ها و روش تنظیمشان آشنا خواهید شد.
هورمون‌ها مواد شیمیایی در بدن هستند که پیام‌های سلول‌ها را به بافت‌های مختلف بدن می‌رسانند. غدد درون‌ریز مسئول ترشح هورمون‌ها هستند و مهم‌ترین غدد درون‌ریز که هورمون‌های حساسی را ترشح می‌کنند؛ هیپوفیز، تپش قلب، تیماس، تیروئید، غده فوق کلیه و پانکراس هستند. هورمون‌های زنانه در تخمدان‌ها و هورمون‌های مردانه در بیضه‌ها ترشح می‌شوند.
هورمون‌ها بسیار قوی هستند و حتی ذره‌ای کم و زیاد شدنشان باعث ایجاد تغییرات زیادی در بدن شما می‌شود. در آزمایشگاه با گرفتن نمونه خون، ادرار و یا بزاق دهان، میزان هورمون‌ها و تغییراتشان مشخص می‌شود.
هورمون‌های مهم بدن:
هورمون‌ها دقیقا چه کاری انجام می‌دهند؟ بدن ما انواع زیادی هورمون تولید می‌کند، اما بعضی از آنها نقش بسیار مهم‌تری در سلامتی و کارکرد درست بدن دارند.
در بدن خانم‌ها، هورمون استروژن یا استرادیول هورمون جنسی اصلی است. ترشح این ماده باعث می‌شود که دختران به بلوغ برسند؛ بدنشان آمادگی و امکان بارداری پیدا کند و دورههای عادت ماهیانه‌شان مرتب باشد. بعد از یائسگی، تغییر میزان هورمون استروژن می‌تواند باعث ایجاد نشانه‌ها و احساسات منفی و ناخوشایند در خانم‌ها شود.
هورمون پروژسترون هم کارکردی شبیه به استروژن دارد؛ اما هورمون اصلی جنسی نیست. پروژسترون هم مانند استروژن، در دورههای قاعدگی و بارداری نقش دارد.
هورمون کورتیزول با اسم «هورمون استرس» هم شناخته می‌شود. چرا که یکی از مهم‌ترین کارکرد‌های هورمون کورتیزول، این است که به بدن کمک می‌کند به استرس پاسخ دهد. البته همان‌طور که گفته شد؛ این فقط یکی از کارکرد‌های این هورمون بسیار مهم است.
سطح هورمون ملاتونین، در ساعات مختلف روز تغییر می‌کند. بعد از تاریکی هوا ترشح این هورمون افزایش می‌یابد تا بدن خواب راحتی داشته باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود شب‌ها از گوشی، لپ‌تاپ و تلویزیون تا حد امکان کمتر استفاده کنید.
تستسترون، هورمون جنسی اصلی مردانه است. این هورمون است که باعث می‌شود پسران به بلوغ برسند؛ استحکام استخوان‌ها افزایش یابد؛ موهای صورت و بدن رشد کند و تراکم عضلانی بیشتر شود.
هورمون‌های مهم دیگری هم در بدن ترشح می‌شوند که هر کدام کار مهمی انجام می‌دهند. اگر هر مدام از این هورمون‌ها ذره‌ای، در حد صدم میلی‌گرم، کم یا زیاد ترشح شوند؛ سیستم بدنی و عملکرد شما به هم می‌ریزد.
علائم غیر متعادل بودن ترشح هورمون‌ها
در صورتی که هورمونی در بدن شما به صورت غیر متعادل ترشح شود؛ علائم مختلفی در شما بروز خواهد کرد. این علائم طیف گسترده‌ای دارند و بسته به نوع هورمون و غددی که از آن ترشح می‌شود؛ نشانه‌های مختلفی در افراد بروز پیدا می‌کند. اما بخشی از علائمی که جزء شایع‌ترین نشانه‌های ترشح غیر متعادل هورمون‌ها هستند؛ در زیر آورده شده است:
- افزایش وزن
- صورت پف کرده
- خستگی
- حساس شدن به سرما و گرما
- پوست خشک
- کاهش ناگهانی وزن
- افزایش یا کاهش ضربان قلب
- ضعف عضلانی
- تکرر ادرار
- افزایش تشنگی
- ضعف، درد و خستگی در مفاصل
- افزایش اشتها
- افسردگی، افزایش خشم و تغییر خلق و خو
- دید تار
- تعریق
- ناباروری
- تشکیل غده چربی بین شانه‌ها
- به جود آمدن خطوط صورتی یا بنفش روی بدن
نشانه‌های ترشح نامنظم هورمون در بانوان
یکی از شایع‌ترین به‌هم‌ریختگی‌های هورمونی مربوط به تخمدان پلی‌کیستیک می‌باشد. در صورت ترشح منظم هورمون‌ها در خانم‌ها، چرخه بلوغ، بارداری، شیردهی و یائسگی بدون مشکلی طی خواهد شد. در صورتی که زنی با مشکل ترشح نامنظم هورمونی روبرو باشد؛ علائم زیر را خواهد داشت:
- دورههای قاعدگی سنگین و دردناک، یا توقف و نامنظم بودن دوره‌ها
- درآمدن موی زائد روی صورت، چانه و سایر قسمت‌های بدن
- وجود جوش و آکنه روی صورت، سینه و بالای کمر
- ریزش مو یا نازک شدن مو‌ها
- کاهش یا افزایش شدید وزن
- تیره شدن پوست، مخصوصا در نواحی زیر گردن، زیر سینه و کشاله ران
- عرق کردن در طول شب
نشانه‌های ترشح نامنظم هورمون در مردان:
تستسترون نقش بسیار مهمی در ایجاد صفات مردانه دارد. اگر بدن فرد به اندازه کافی تستسترون تولید نکند؛ احتمالا نشانه‌های زیر در او دیده خواهد شد:
- رشد بافت سینه‌ها و حساسیت آنها
- از دست دادن توده عضلانی
- ناتوانی در روابط جنسی
- ناباروری
- ریش درنیاوردن و ریزش مو
- پوکی استخوان
- ناتوانی در تمرکز کردن
دلایل ترشح نامتعادل هورمونی:
دلایل بسیاری برای به وجود آمدن این به هم ریختگی وجود دارد که بسته به نوع هورمون و غدد تغییر می‌کند. از معمول‌ترین دلایل ایجاد این مشکلات می‌توان موارد زیر را نام برد:
- دیابت
- تیروئید کم‌کار یا پر‌کار
- هورمون تراپی
- داشتن تومور
- بالا بودن سطح آدرنالین
- غذا خوردن نامناسب
- استرس
- مصرف دارو
- شیمی درمانی
- جراحی
- دورههای بارداری، شیردهی و یائسگی
- تخمدان پلی کیستیک
درمان و متعادل کردن هورمون‌ها:
اگر در آزمایش خون و یا سایر آزمایش‌ها نشان داده شد که ترشح هورمون‌های شما کم یا زیاد است؛ می‌توانید از راه‌های درمانی زیر (البته با نظر پزشک) استفاده کنید.
داروها: اگر نظر پزشک معالج شما میزان به هم ریختگی هورمون‌هایتان زیاد است؛ احتمالا هورمون تراپی را برای شما تجویز خواهد کرد. در این روش معمولا هورمون‌های استروژن و پروژسترون به فرد بیمار تزریق می‌شود. خوردن متفورمین و یا داروهای مخصوص تیروئید هم از راهکارهای درمانی برای مشکلات هورمونی است.
کاهش وزن: تحقیقات نشان داده که کاهش 10 درصد از وزن بدن، می‌تواند مشکلات ناشی از به هم ریختگی هورمونی را تا حد زیادی بهبود ببخشد.
خوردن غذاهای سالم: تغذیه نقش انکار ناپذیری در سلامتی و عملکرد بهینه بدن دارد. برای بهبود شرایط بدنیتان و از جمله ترشح هورمون‌ها، بهتر است آب و غذاهای سالم و دارای مواد معدنی را به اندازه کافی مصرف کنید و از خوردن موادی که در داخل بدن حرارت تولید می‌کنند؛ مثل ادویه‌ها تا حد امکان خودداری نمایید.
.
