كولونوسكوپ يك لوله قابل انعطاف و نازك به طول cm 9/121 تا cm 9/182 است. يك دوربين كوچك ويديويی به كولونوسكوپ متصل شده است كه می تواند از روده تصوير بگيرد. در برخی از كولونوسكوپ‌ها فيبرابتيك بكار رفته است ولی امروزه تكنولوژی ديجيتال در اكثر مواقع جايگزين فيبرابتيك شده است. با اين روش می توان ركتوم (Rectum) و تمامی كولون (Colon) را مورد بررسی قرار داد.
* علل انجام کولونوسکوپی
* آمادگی های قبل از كولونوسكوپی
* نحوه انجام کولونوسکوپی
* احساس بيمار
* خطرات احتمالی
* نتايج
* عواملی که می تواند روی کولونوسکوپی تاًثير بگذارد
چرا كولونوسكوپی انجام می شود؟
جهت تشخيص بيماری كولون (Colon) ، ركتوم (Rectum) و مقعد در كسانی كه دچار خونريزی بدون علت مشخص، اسهال يا يبوست طول كشيده، خون يا چرك مخفی در مدفوع يا درد قسمت تحتانی شكم هستند کولونوسکوپی انجام می شود:
1. در كسانی كه باريم انما در آنها اختلالاتی را نشان داده است.
2. جهت تشخيص بدخيمی ها و پوليپ‌های كولون
3. جهت پيگيری بيماری التهابی روده
4. جهت برداشت بيوپسی از بافت كولون
آمادگی های قبل از كولونوسكوپی
قبل از انجام كولونوسكوپی موارد زير را به پزشك خود اطلاع دهيد :
1. اگر داروی خاصی مصرف می كنيد.
2. اگر به داروی خاصی مثل داروهای بيهوشی حساسيت داريد.
3. اگر مشكل انعقادی داريد يا داروهای رقيق كننده خون مثل كومادين (Comadin) يا داروهای حاوی آسپرين دريافت می كنيد.
4. اگر بيماری قلبی داريد.
5. اگر طی 4 روز قبل باريوم انما برای شما انجام شده است.
6. اگر حامله هستيد يا ممكن است حامله باشيد.
قبل از كولونوسكوپی بايد روده کاملا از مدفوع پاك شود تا ديد كافی جهت بررسی آن وجود داشته باشد، لذا ممکن است پزشک توصيه کند برخی از موارد زير را رعايت کنيد:
1. يك تا دو روز قبل از انجام كولونوسكوپی غذاهای جامد و مواد غذايی قرمز رنگ مصرف نكنيد.
2. روز قبل از تست مسهل استفاده كنيد.
3. مايعات فراوان مصرف كنيد تا دچار كم آبی نشويد و روده شما هم تميز شود.
4. 6 ساعت قبل از كولونوسكوپی مصرف مايعات را هم قطع كنيد.
حتماً كسی را همراه خود داشته باشيد چون ممكن است در حين كولونوسكوپی داروهای خواب‌آور به شما داده شود و بعد از آن احساس خواب‌آلودگی كرده و نتوانيد رانندگی كنيد.
كولونوسكوپی چگونه انجام می شود
كولونوسكوپی می تواند در مطب پزشك يا در بيمارستان انجام شود و معمولاً توسط پزشك متخصص بيماری های گوارش و كبد صورت می گيرد. ممكن است فرد ديگری نيز به پزشك كمك كند.
در حين انجام كولونوسكوپی بيمار بايد يك داروی مسكن و يك داروی خواب‌آور از طريق وريدی دريافت كند اين داروها كمك می کنند تا در حين كولونوسكوپی درد نداشته، راحتر باشيد و كمی خواب‌آلوده شويد.
شايد لازم باشد كه قسمتی از لباسهای خود را در آورديد، در اين صورت به جای آن روی شما ملافه‌های تميز انداخته خواهد شد.
بيمار بايد به سمت چپ دراز كشيده و پاها را داخل شكم جمع كند. وقتی كه بيمار در اين حالت قرار گرفت ممكن است پزشك دستكش پوشيده و انگشت خود را به آرامی داخل كرده و وجود درد يا انسداد را در ناحيه مقعد بررسی كند. سپس كولونوسكوپ آغشته به ژل شده و وارد می شود و جدار داخلی روده مورد بررسی قرار می گيرد. گاهی اوقات پزشك به صورت هم زمان تصاويری با اشعه X از روده شما خواهد گرفت تا مكان دقيق كولونوسكوپ را تشخيص دهد.
امکان دارد حين كولونوسكوپی احساس دفع به شما دست دهد يا احساس دل‌پيچه كنيد. سعی كنيد به آرامی از طريق دهان نفس‌های عميق بكشيد تا عضلات شكم شما شل شده و احساس راحتی کنيد. خروج هوا از اطراف كولونوسكوپ يك مسأله عادی است و لازم نيست شرمنده شويد. می توانيد حين كولونوسكوپی از پزشك اجازه گرفته و وضعيت خود را کمی تغيير دهيد.
پزشك می تواند از طريق لوله كولونوسكوپ ابزاری را جهت برداشت نمونه بافتی يا برخی پوليپ‌ها وارد وارد روده کند. اين عمل كاملاً بدون درد است.
بعد از بررسی کامل روده كولونوسكوپ به آرامی خارج شده و موضع با دستمال پاك می شود. در صورت احساس دل‌پيچه، دفع گاز می تواند به شما كمك كند.
كولونوسكوپی معمولاً نيم ساعت طول می كشد كه می تواند براساس يافته‌ها يا اعمالی كه انجام می شود كمی طولانی تر شود.
بعد از كولونوسكوپی بيمار حدود 1 تا 2 ساعت تحت نظر خواهد بود تا داروها دفع شوند و سپس مرخص می شود. بعد از كولونوسكوپی تا 12 ساعت نبايد رانندگی كنيد يا با ابزار خطرناك كار كنيد. از پزشك خود سؤال كنيد كه كی می توانيد غذای عادی خود را از سر بگيريد. بعد از كولونوسكوپی مايعات فراوان مصرف كنيد تا آبی را كه در اثر مصرف داروی مسهل از دست داده‌ايد، جبران شود.
احساس بيمار چه خواهد بود ؟
كولونوسكوپی می تواند برای شما ناراحت كننده باشد يا احساس خجالت بكنيد. دانستن آنچه اتفاق خواهد افتاد می تواند باعث احساس بهتری شده و ترس شما را كاهش دهد. مصرف مسهل شب قبل می تواند باعث اسهال و درد شكم شده و شما را مجبور كند كه اكثر ساعات شب را در دستشويی به سر ببريد.
در حين کولونوسکوپی به علت داروهای ضد درد و خواب‌آوری که به شما داده می شود، خواب آلود و راحت خواهيد بود. در حين ورود كولونوسكوپ يا ورود هوا به داخل روده ممكن است احساس درد خفيف يا دل‌پيچه كنيد. در حين کولونوسکوپی ممکن است احساس دفع پيدا كنيد. اگر احساس درد كرديد به پزشك اطلاع دهيد. ساكشن كه مدفوع يا ترشحات را می مكد ممكن است توليد صدا كند. از آنجا كه جدار روده حس درد ندارد برداشت بيوپسی يا پوليپ دردی نخواهد داشت.
اكثر افراد می گويند كه چيز زيادی از انجام كولونوسكوپی قبل، حين يا بعد از آن به علت مصرف داروها به خاطر ندارند. بعد از كولونوسكوپی ممكن است به علت پرهوايی شكم احساس درد كنيد كه دفع گاز به بهبودی شما كمك خواهد كرد. اگر بيوپسی يا پوليپ برداشته شود، ممكن است تا چند روز رگه‌های خونی در مدفوع شما مشاهده شود و پزشك به شما توصيه کند كه به مدت 7 تا 14 روز آسپرين يا داروهای ضد التهاب غير استروئيدی (NSAID) مصرف نكنيد. در صورت خونريزی شديد، درد شكمی شديد يا تب بعد از انجام کولونوسکوپی به پزشك مراجعه کنيد.
خطرات
خطرات كولونوسكوپی بسيار نادر است. احتمال بسيار كمی (كمتر از 1 در 1000) برای پارگی كولون (Colon) ، خونريزی شديد به علت آسيب جدار كولون (كمتر از 3 در هزار) و عفونت كولون وجود دارد.
بيمارانی كه بيماری های درچه‌ای قلب، دريچه مصنوعی يا سابقه عفونت قبلی دريچه قلب دارند ممكن است قبل و بعد از كولونوسكوپی نياز به دريافت آنتی بيوتيك برای جلوگيری از عفونت داشته باشند. نامنظمی در ضربان قلب ممكن است حين انجام تست اتفاق بيفتد كه معمولاً بدون درمان خاص بهبود می يابد.
نتايج
برخی از نتايج را پزشك بلافاصله به شما خواهد گفت ولی نمونه‌های بافتی كه حين كولونوسكوپی گرفته می شود برای بررسی بيشتر به آزمايشگاه پاتولوژی و ميكروبيولوژی فرستاده خواهد شد که نتايج آن می تواند چند روز تا چند هفته به طول بينجامد.
عواملی که روی كولونوسكوپی تأثير دارد
1. انجام باريوم انما يک هفته قبل از كولونوسكوپی می تواند ديد پزشك را محدود كرده و نتايج مناسب به دست نيايد.
2. وجود مدفوع در كولون، پيچ‌های زياد روده، جراحی قبل ی كولون، يا عدم همکاری بيمار می تواند انجام آن را مشكل يا غير ممكن كند.
3. مصرف قرص آهن می تواند مدفوع را سياه كرده يا پاك شدن كولون از مدفوع را دچار مشكل كند، بنابراين چند روز قبل از كولونوسكوپی بايد مصرف قرص آهن را قطع کرد.
4. مايعات يا ژله‌های قرمز رنگ می تواند ترشحات روده را قرمز كرده و با خون اشتباه شود.