علل طعم بد دهان ناشی از ترشحات حلق

بوی بد دهان از نظر آداب معاشرت‌اجتماعی برای افراد مشکل آفرین است و باید علت آن شناخته شود ، اشکالات حفره دهان یکی از علتهای اصلی بوی نامطبوع دهان می‌باشد.

همچنین‌اختلالات گوارشی مانند اختلال در مری ومعده در افرادی که مرتبا” ترش می‌کنند و هر نوع تنگي در مجراي مري نظير بيماري آشالازي و همچنين عفونت معده با ميكروب هليكوباكتر مي تواند بوي بد دهان را ايجاد كند و لذا در بررسي بوي بد دهان اگر مشكلات دهان و ريه وجود نداشته باشد فرد بايد آندوسكوپي داشته باشد و مري و معده اش آزمايش شود.
. و یا عفونتها و آبسه‌های ریوی ، التهاب حفره بینی، سینوزیت (التهاب سینوس‌ها)، رنیت(التهاب مخاط بینی)و التهاب ناحیه‌حلق مثل گلو دردهای چرکی نیز سبب بوی بد دهان شود.

بیماریهای لثه نظیر پیوره ، التهاب لثه ، لقی و پوسیدگی های آشکار و پنهان دندانها هم از شایعترین علل بوی بد دهان می‌باشد ، تجمع میکروارگانیسمها و تخمیر قندها در محل پوسیدگی و موارد دیگر نیز سبب بدبویی دهان می‌شود.

گرسنگی ، گرسنه خوابیدن و خوردن بعضی از غذاهای بودار به خصوص در شب مانند غذاهای آماده که در آن سیر و پیاز و ادویه استفاده شده باشد به نوعی باعث بوی بد دهان می‌شود.

استفاده از مسواک قبل و بعد از صبحانه و هر وعده غذایی، لیموترش ، شربت پرتغال و یا یک سبزی معطر مثل “نعناع” ، “مرضه” و “تلخون” می تواند از بوی بد دهان جلوگیری کند.

لازم به ذکر است کشیدن مسواک بر روی زبان یکی دیگرازراههای کاهش بوی بد دهان می‌باشد، استفاده ازقرص‌ها و اسپری‌های خوشبوکننده علاوه بر بیماری‌های ریه، باعث فرسودگی دندان‌ها به مرور زمان می‌شود.

مسواک زدن و استفاده از نعناع ، بهترین راه برای درمان بوی بد دهان است.

چشم انداز بیماری هالیتوسیس

توصیف: هالیتوسیس Halitosis اصطلاح علمی بد بویی دهان، کلمه ایست که از دو جزء هالیتو Halitu به معنی نفس در زبان لاتینی و پیشوند ئوسیس osis به معنی بيماري در زبان یونانی تشکیل شده است. این واژه برای اولین بار توسط کمپانی لایستراین در سال 1921 ابداع شد. همچنین واژه Oral malodor در پزشکی و واژه ها Bad breath وBreath odor در زبان انگلیسی برای توصیف بوی نا مطبوع دهان به کار برده می شوند.
هالیتوسیس برای توصیف هر گونه بوی ناخوشایند و غیر قابل قبولی در هوای نفس به کار برده میشود. هالیتوسیس را بیماری هزار و یک علت نامیده اند، اما این به معنی سخت بودن پیدا کردن و به تبع آن در مان آن نیست.
بو از جمله مسائلی است که همواره مورد توجه افراد بشر بوده و هست، بو ها معمولاً به دو دسته مطبوع ونا مطبوع تقسیم بندی می شوند هر چند واقعاَ مبنایی برای دسته بندی بوهای مطبوع و نا مطبوع وجود ندارد چون فرهنگ ها، افراد مختلف، درجه حساسیت و قضاوت شخصی معیار هایی هستند که برای درک بوها مهم اند بر همین اساس شاید نامطبوع دانستن بویی خاص درست نباشد اما معمولاَ بو هایی نطیر بوی پا و دهان در نظر عامه نامطبوع تشخیص داده می شوند.
بسیاری از بوهایی که ما بطور روزمره با آنها برخورد می کنیم محصول فعالیت های باکتریایی است. بوی خاک، بوی غذایی مانند پنیر و بوهایی که از سطح بدن به مشام می رسند عمومآ توسط باکتری ها بوجود می آیند. بوی ناحیه زیر بغل و پا دو نمونه بارز این بوهای بدنی هستندکه مانند بوی دهان بوسیله باکتری ها بوجود می آیند. بوی زیر بغل با ترشح مایعی کاملاً بی بو از سطح زیر بغل بوجود می آید این بو که در همه ی افرادیافت می شود در مسیر متابویسم باکتری های ویژه ای تولید می شود که در ناحیه زیر بغل فعالیت می کنند.
بوی دهان به دلیل اهمیت فوق العاده ای که می تواند در رابطه جنسی فعالیت های اجتماعی روزانه و رابطه ی افردی و خانوادگی شخصیت شغل و آینده و تصویری که شخص ممکن است از خود و… افرادداشته باشد بسیار حائز اهمیت است. اما متاسفانه با همه ی اهمیتی که این مهم می تواند داشته باشد کمتر و یا بطور کلی اشتباه مورد توجه قرار گرفته است.
منبع بوی دهان نیز می تواند باکتری های مشخصی باشد که در دهان افراد وجود دارند و به راحتی قابل رفع نباشد. در این نوشته سعی خواهیم کرد تا علاوه بر دادن اطلاعاتی پایه ای در مورد بوی دهان راه را برای شناخت هر چه بهتر و بیشتر بیماران از بوی دهان باز کنیم.
انواع:
بوی دهان ناپایدار Transient bad breath که تقریباً همه افراد جامعه به درجات گوناگون با آن مبتلا هستند حالتی زودگذر و بسیار شایع است و به دلیل گذارا و فراگیر بودن امری عادی تلقی شده و باعث ایجاد مشکل نمی شود. و از عواملی همچون خشکی دهان،گرسنگی، اضطراب خوردن پیاز و سیر، استعمال دخانیات ویا بهداشت ضعیف دهان ودندان ناشی می شود. همچنین ممکن است در بانوان باردار و یا در طول دوران ماهیانه به دلیل تغییرات هورمونی مقدار ترکیبات گوگرد دار خون افزایش یابد و منجر به بد بویی نفس شود. بوی دهان صبحگاهی مثال بارزی از این نوع بوی دهان است. بوی دهان ناپایدارمعمولاً به خودی خود پس از صرف صبحانه و با کمک مسواک زدن رفع می شود.
بوی دهان پایدار Chronic bad breath (مزمن) حالتی مزمن و بسیار جدی تر است که به طرزی منفی و منحصر به فرد روابط شخصی و شغلی را تحت تاثیر قرار داه و منجر به کاهش اعتماد به نفس و افزایش استرس می شود. این حالت معمولاً از انبوهی ازانواع باکتری ها که از آن میان می توان بطور عمده باكتري هاي ايجاد كننده بيماري لثه را برشمرد، ناشی شده و نیاز به درمان تخصصی دارد. گزرستومیا ( سندروم خشکی دهان ) مشکل بوی دهان را حاد تر خواهد کرد این حالت از بوی دهان با رعایت بهداشت دهان و صرف صبحانه تا حدي رفع خواهد شد و در طول شبانه روز با درجات متفاوت همواره در نفس شخص وجود دارد. گفته شده است که بیش از 25 درصد جامعه تا حدودی به این نوع بوی دهان مبتلا هستند.
بوی دهان پایدار را می توان بطور کلی در دو حالت فیزیولوزیک و پاتولوزیک بررسی کرد. بررسی اولیه این دو حالت اساس درمان بوی بد دهان به شمار می رود از این رو اهمیت ویژه ای دارد.
بوی دهان پاتولوزیک ( مربوط به بیماری دانستن ) توسط بیماری های زیادی ممکن است بوجود آید که از آنجمله می توان به پوسیدگی دندان و عفونت لثه، سینوزیت، اختلالات کبد،هپاتیت، دیابت، نارسایی کلیه ها و… اشاره کرد. البته تظاهرات این بیماری ها قبل قبل از اینکه در نفس شخص ظاهر شود به صورت های مختلف مانند درد و علائم غیر طبیعی آشکار خواهد شد و بیمار را به درمان وا خواهد داشت. این همان تجربه ای است که طی سال ها تجربه ی درمان بوی دهان در کلینیک ها ویژه ی این بیماری بدست آمده است پس این نوع از بوی دهان بهتر است با رد شدن منطقی بوی دهان فیزیولوژیک و با پیشنهاد یک متخصص بوی دهان دنبال شود
بوی دهان فیزیولوژیک يا بوي دهان طبيعي این نوع از بوی دهان معمولاً در پی افزایش بيش از حد انواع مشخصی از باکتری های دهانی که مولد ترکیبات فرار گوگرددار هستند به وجود می آید. آنچه در زیر آورده خواهد شد صرفاً به این دسته ی اخیر از بوی دهان که بیش از 90 در صد مبتلایان به بوی دهان را در بر می گیرد اختصاص داده شده است.
علت ها:
اگر چه علل ایجاد بوی دهان بطور کامل شناخته نشده است، اما اکثر بوهای ناخوشایند دهان از ذرات غذایی که به هنگام صرف کردن در میان پرز های زبان و محیط دهان به دام افتاده می شود و سپس در دهان بوسیله میکروب های طبیعی آن تجزيه ميشود، بوجود می آید.بطور متوسط در دهان 600 نوع ميكروارگانيسم وجود دارد. بسیاری از این باکتری ها به هنگامی که فرصت تکثیر مي يابند ایجاد مشکل می کنند اکثر این باکتری های بطور طبیعی در قسمت عقبی زبان یافت می شوند.
سطح ناهمورا پرز های زبان زیستگاه مطلوبی را برای باکتری های بی هوازی فرآهم می آورد که به رشد مداوم و مستمر این باکتری ها منجر خواهد شد. رشد و فعالیت باکتری ها بر روی زبان موجب تشکیل لایه ای برروی زبان شامل ذرات غذایی، سلول های مرده و صدها هزار از باکتری مرده وزنده خواهدشد. این لایه هنگامی که بر روی زبان باقی بماند میتواند موجب بوی یکی از این ماده ها شود بوی پلی آمین های در حال فاسد شدن ویا بوی تخم مرغ فاسد شده که بوی ترکیبات فرار گوگرددار مانند سولفید هیدروژن H2S متیل مرکاپتان SH3 CHو دی متیل سولفید (CH3)2S. البته این بوها بسته به انواع باکتری هایی خواهد بود که در آن ناحیه فعالیت دارند. ترکیبات گوگرددار موجود در نفس افراد در پی تجزیه پروتئین ها حاصل می شود. پروتئین ها از واحد هاي ساختماني به نام اسیدهای آمینه تشکیل شده اند. اسید های آمینه که از آن جمله می توان سیستئین ومتیونین را نام برد در محیط اسیدی دهان به راحتی به ترکیبات فرار گوگرددار تبدیل می شوند. این لایه در طول شبانه روز در بزاق دهان حل می شود، با تبخیر بزاق در دهان بازدم نیز بد بو می گردد.بیش از 80 درصد بوی دهان از ناحیه انتهای زبان وحلق سرچشمه میگیرداین محل بدلیل عدم پاک شدن با بزاق دهان، ترشحات بینی Post nasal drip ،

محیط اسیدی تر و تجمع ذرات غذایی محیط مناسبی برای باکتری های بی هوازی محسوب می شود. این باکتری ها باعث تغییر طعم دهان نیز می شوند. سه طعم که این باکتر ها تولید می کنند تلخ، فلزی و ترش مانند است. هر فرد مبتلا می تواند یکی ویا ترکیبی از این طعم ها را در دهان خود حس کند.
باکتری های مولد ترکیبات فرار گوگرددار علاوه بر سطح زبان برروی دندان ها ولثه نیز به فعالیت خواهند پرداخت و زمینه را برای پوسیدگی زودرس دندان، ایجادپلاک دندانی و بیماری های لثه از جمله تورم لثه Gingivitis فراهم می کنند.
معمولاً این ترکیبات فرار گوگرددار هستند که به هنگامی که با هوای بازدم ترکیب شوند موجب بوی دهان می شوند. البته ممکن است که به دليل عدم تعادل در محیط باکتریال دهانی مشکلات دیگری مانند مشکلات پریودنتال ايجاد گردد كه این مسئله می تواند بصورت جداگانه بوی دهان ایجاد کند. جدول زیر به خوبی مسیر ایجاد بوی دهان را نشان می دهد.

تشخیص عمومی:
بوی دهان به علت فرآیندی که به اصطلاح عادت کردن نامیده می شود برای خود شخص قابل فهم نیست. اما بعضی از افراد از داشتن طعم های بد (ترش، فلزی و مدفوع و..) در دهان شاکی هستند كه بسته به خشکی دهان ودرجه بوی دهان متفاوت هستند.
یک روش موثرقابل اجرا در منزل برای ارزيابي بوی دهان لیسیدن داخل مچ دست است، بعد از خشک شدن بزاق دهان ( معمولاً 45 ثانیه پس از لیسیدن ) آن راببویید. روش دیگر برگرداندن یک قاشق چای خوری و خراشیدن قسمت عقبی زبان بنرمی است همچنین می توان برای این روش از یک تکه نخ دندان استفاده کرد بعد از مدتی ماده ی جمع شده را ببویید. ممکن است از یک عضو خانواده و یا یک دوست نزدیک خواسته شود تا مورد اعتماد ترین نظرها را دانست.یک تست قابل اتکای قابل اجرا در منزل نیز امروزه در دسترس است که با استفاده از یک ماده ی شیمیایی وجود پلی آمین ها و ترکیبات سولفور را در سطح زبان مشخص خواهد کرد. البته باید به یاد داشت که بوی دهان در طول روز بسته به عوامل زیادی به شدت تغییر می کندپس چندین بار می توان تست را انجام داد. ( این تست با استفاده از کاغذهای مخصوصی صورت می گیرد که در بعضی از کلینیک ها عرضه می شود ماده ای که در این کاغذ ها به کار رفته است نسبت به پلی آمین ها و ترکیبات سولفوری حساس است از این رو می توان آن ها را برای تست بوی دهان به کار برد. تصویر زیر یک نمونه از این نوع کاغذ هاست.

اگر همچنان بوی دهان وجود دارد و تمام فاکتور های دندانپزشکی و پزشکی رد شده است تست ها و درمان تخصصی شده باید انجام شود.
تشخیص تخصصی:
صدها مطب دندانپزشکی و کلینیک بوی دهان در حال حاضر از یک دستگاه قابل حمل سولفید سنج به نام هالیمتر برای تعيين مقادیر گازهاي گوگرددار ( بخصوص سولفید هیروژن ) خارج شده از هوای دهان استفاده می کنند. استفاده ی درست از این ابزار خواهد توانست سطح یاکتری های نامتعادل مولد تركیبات فرار گوگرددار را نشان دهد. البته این دستگاه نیز بی نقص نیست ، از آنجاییکه ترکیبات گوگرددار موادی مانند پیاز و سیر می توانند تا 48 ساعت در هوای نفس باقی بمانند می توانند نتیجه ی کاذبی را روی دستگاه ظاهر کنند، همچنین این دستگاه حساسیت بالایی نسبت به الکل دارد از این رو حداقل به مدت 12 ساعت قبل از تست باید از نوشیدن مشروبات الکلی و یا دهانشویه های حاوی الکل اجتناب کرد.

تکنولوژی جدید این نوع دستگاه ها که به بازار عرضه شده کارایی بسیار بهتری نسبت به هالیمتر دارد، که از آن جمله می توان به ئورال کروما Oral Chroma اشاره کرد. این دستگاه قادر است سه ترکیب سولفید هیدروژن، متیل مرکاپتان و دی متیل سولفید را به تفکیک با استفاده از رسم یک نمودار نشان دهد. مقدار دقیق این نوع ترکیبات با دقت یک در میلیارد به محققان در تشخیص بوی دهان کمک مي کند.
تست های ویژه میکروبیولوژی در بعضی از کلینیک ها برای تشخیص بوی دهان به کار برده میشود.
کارآمد ترین روشی که می توان در کلینیک ها برای تشخیص بوی دهان به کار برد. روش ارگانولیپتیک با بینی بالینی است. در این روش هوای بازدم شخص برای تعیین نوع و شدت و منبع گاز های بد بو توسط متخصصی که در این زمینه از تبحر لازم برخوردار است از 0 تا 5 اندازه گرفته میشود.
درمان:
اگرچه تابحال درمانی قطعی برای بوی دهان فیزیولوژیک پیشنهاد نشده است، اما می توان این نوع از بوی دهان را با استفاده از یک کیت کامل کنترل کرد.
بهترین گزینه برای درمان بوی دهان مشاوره با فردی است که در این زمینه از تخصص و تبحر لازم برخوردار باشد. چنین مشاوره ای در یک کلینیک بوی دهان در دسترس همه می تواند قرار داشته باشد. در چنین مرکز هایی علاوه برتشخیص بوی دهان اطلاعات لازم به بیمار در مورد برطرف ساختن این مشکل نیز داده می شود.
برطرف کردن بوی دهان نیاز مند انجام چند عمل است که باید بطور مستمر انجام داده شود، تا بحال صد ها نوع محصول مقابله با بوی دهان در دنیا عرضه شده است، که معمولاً از ساز و کار یکسانی نیز طبعیت می کنند، این محصولات که عمدتاً آنتی باکتریال هستند معمولاً از چند ساعت بیشتر نمی توانند بوی دهان را برطرف کنند. انواعی از این محصولات که در قالب دهانشویه، ژل زبانی و خمیر دندان عرضه می شوند اگر دارای ترکیبات گلکونات روی،دی اکسید کلرین و یا کلروهگزدین باشند نتیجه ی بهتری خواهند داد. البته به کار بردن دهان شویه به تنهایی نخواهد توانست تاثیر زیادی داشته باشد بهتر است شخص با استفاده از نخ دندان، زبان پاک کن و مسواک زدن از دهان شویه استفاده کند این کار تاثیر دهانشویه را مضاعف خواهد کرد. بزاق دهان یک دهان شویه طبیعی است که دهان را پاک می کند و در شبانه روز در حدود یک ونیم لیتر ترشح می شود. جویدن یک آدامس بدون شکر خواهد توانست ترشح بزاق را افزایش داده و از این طریق به کاهش بوی دهان کمک کند. مطالعاتی که تا به حال انجام شده است تاثیر مثبت خوردن دارچین و ماست و نوشیدن چای سبز را درکاهش بوی دهان ثابت کرده است.
در سال های اخیر نیز محصولات پروبیوتیک و نیز استفاده از درمان لیزری لوزه ها در برخی از کشور ها برای مقابله با بوی دهان به کار رفته است.
از انجام درمان خودسرانه پرهیز کنید اطلاعاتی که در این صفحه آورده شده است تنها برای افزایش اطلاعات شما گردآوری شده است.
دو تصویر اول نشانه فعالیت باکتری ها بر روی زبان وایجادیک لایه سفید رنگ بر آن و مقایسه آن با یک حالت نرمال است. تصویر دوم نشان دهنده فعالیت باکتری ها درفضای بین لثه ودندان وهمچنین ایجاد پلاک دندانی است. سومین تصویر نشان دهنده فعالیت باکتری ها بر سطح زبان و چگونگی ایجاد ترکیبات فرار گوگرددار است و آخرین تصویر نیز محل آزاد شدن بیشتریم مقدار بوی دهان را نشان می دهد.