قاعده بر این است که درباره هر چیزی، اهل همان چیز حرف بزنند. درباره فرهنگ، اهل فرهنگ؛ درباره سیاست، اهل سیاست، و درباره مُد، اهل مُد. اما وقتی یک چیزی مُد می‌شود که سلامت آدم را تهدید می‌کند، آن‌وقت پای پزشکان هم به بحث مُد باز می‌شود. پیرسینگ، یکی از همان مُدهای عجیب و غریبی است که سلامت آدم را تهدید و پای پزشکان را به بحث مُد باز می‌کند.
معنا و مفهوم آن، این است که… «پرساژ» که به زبان انگليسي «پيرسينگ» (piercing) گفته می‌شود، به معنی سوراخ كردن پوست و نصب اشيای تزئيني در اين سوراخ است. نصب قطعات يا حلقه‌هاي تزئيني از طريق سوراخ كردن بدن، يكي از اقدامات شايع در غرب، به ويژه نزد جوانان است كه با سوراخ كردن گوش و قرار دادن حلقه در آن آغاز و کم‌کم دامنه‌اش وسیع و وسيع‌تر شد تا این‌که کار به سوراخ كردن زبان و بيني، ناف و . . . کشید. امروزه دیگر، «پیرسینگ» در هر بخشي از بدن که فکرش را بکنید، انجام مي‌شود.
پیرسینگ از کجا می‌آید؟
اگرچه به نظر می‌رسد پيرسينگ طی چند دهه اخیر رواج پیدا کرده، اما شواهد و مدارک متعدد نشان می‌دهند که اين كار، ريشه باستانی دارد. سوراخ كردن گوش تقريباً در تمام اقوام باستاني رايج بوده و بسياري از اقوام، برده‌هاي خود را با سوراخ كردن گوش و آويزان كردن حلقه در آن مشخص مي‌كردند. سوراخ كردن زبان و گذراندن حلقه طلايي از آن نیز در بين اشراف قبيله مايا در آمريكاي جنوبي مرسوم بوده است. سوراخ كردن بيني هم از قرن شانزدهم در هند مرسوم بوده و بومیان آمريكاي لاتين، لب پايين بچه‌ها را سوراخ و با تعبيه اجسام خارجي، به بزرگ شدن آن كمك مي‌كردند. در چين و هند باستان هم با وصل كردن اجسام خارجي به گوش باعث دراز شدن آن مي‌شدند.
پیرسینگ و زيورآلات محبوب بيشتر لوازم تزئيني مورد استفاده در پیرسینگ عبارت است از: حلقه‌هاي كوچك، گل ميخ و زنجيرهاي كوتاه. جنس اين زيورآلات معمولاً از طلا، تيتانيوم، پلاتين، نيوبيوم يا فولاد ضد زنگ (گريد 300) است. گاهي نيز از آلياژهاي مختلف استفاده مي‌شود. نگين‌ها و سنگ‌هاي قيمتي نيز از ديگر وسايل مورد استفاده است كه البته در همه جا كاربرد ندارند. پلاستيك‌هاي سخت مانند آكریليك يا لوسيت هم گاهی در ساخت اين لوازم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
حلقه‌ای در گوش سوراخ كردن گوش شايد پذيرفته‌ترين شيوه پيرسينگ باشد. اغلب مردم فكر مي‌كنند سوراخ كردن همه قسمت‌هاي گوش، بي‌خطر است اما تنها جايي كه نسبتاً منطقه امني محسوب مي‌شود، همان محل قديمي و سنتي است: نرمه گوش. سوراخ كردن لاله گوش به علت غضروفي بودن اين منطقه، مي‌تواند مشكل‌ساز باشد. عفونت، تورم، آبسه و حساسيت، مهم‌ترين مشكلاتي است كه در اثر سوراخ كردن گوش به وجود مي‌آيند. ايجاد جوشگاه و از شكل افتادن گوش هم از عوارض سوراخ كردن گوش در محل‌های غير متعارف است. پارگي گوش به دنبال تصادف، ورزش‌هاي پربرخورد يا حتي نزاع‌هاي خانوادگي نیز از شايع‌ترين عوارض سوراخ كردن گوش محسوب می‌شوند.
حلقه‌ای بر لب لب يكي از محل‌هاي پرطرفدار برای پیرسینگ است. سوراخ كردن امروزي لب‌ها شامل قرار دادن حلقه‌هايي در مركز لب تحتاني در حدود ۵ تا ۱۰ ميلي‌متر زير حاشيه ورميليون لب است. البته زیورآلات لب، ممكن است به تقليد از سيندي كرافورد Cindy Crawford در گوشه لب فوقاني نيز كار گذاشته شود. در سوراخ كردن لب که یکی از بافت‌هاي پرخون بدن است، احتمال خونريزي‌هاي سخت و التهاب و عفونت شديد وجود دارد. جدي‌ترين خطر سوراخ كردن لب، گذشته از خونريزي، بلع تصادفي حلقه يا نگين بر اثر حادثه است كه مي‌تواند حتي منجر به انسداد تنفس و خفگي شود.
حفره‌ای در زبان از آن‌جا كه بيشتر عروق خوني زبان در حوالي خط وسط و در امتداد لجام (فرنولوم) زبان قرار دارند، سوراخ كردن زبان معمولاً در خط وسط انجام نمي‌شود. عمل سوراخ كردن زبان بايد طبق روند جراحي‌هاي دهان و دندان انجام شود و متقاضیان این عمل بايد قبل از انجام این کار، با پزشك يا دندان‌پزشك درباره مصرف آنتي‌بيوتيك مشورت كنند. زنگوله زبان شامل قطعه‌اي از جنس طلا يا استيل ضد زنگ به طول 5/0 تا 5/2 سانتی‌متر است كه در يك انتهاي آن ديسكي قرار داده مي‌شود و در انتهاي ديگر، گلوله‌اي از طلا يا استيل ضد زنگ متصل مي‌شود كه روي زبان قرار مي‌گيرد. از آن‌جا كه قرار داشتن آن در جلوي زبان برای تكلم مزاحمت ایجاد می‌کند، معمولاً آن را در قسمت عقب‌تر كار می‌گذارند. سوراخ كردن زبان مي‌تواند باعث ايجاد عفونت شود. كساني كه جراحي دهان یا دندان می‌شوند، در معرض عفونتهاي تهديدكننده ناشي از باكتريهاي دهان قرار می‌گیرند. این گروه اگر مشكل قلبي هم داشته باشند، در معرض خطر عفونت شديد قلبي قرار خواهند گرفت. به همين دليل، پزشكان و دندان‌پزشكان این افراد، معمولاً قبل از جرم‌گيري دندان و جراحي‌هاي ديگر، براي آن‌ها آنتي‌بيوتيك تجويز مي‌كنند. تحقيقات همچنین نشان داده است که سوراخ كردن زبان مي‌تواند خطر ابتلا به عفونت كشندهاي به نام آنژين لودويگ را افزايش دهد. در اين نوع عفونت فك متورم مي‌شود، تا حدي كه گاهی ناي را مسدود مي‌كند. اختلال در بلع غذا، اختلال در تکلم و کاهش حس چشایی از دیگر عوارض پيرسينگ زبان است. گاهي نیز در اثر سوراخ كردن زبان، تورم‌هاي شديد ايجاد مي‌شود كه باعث بسته شدن راه‌هاي هوايي و بروز اختلال در تنفس مي‌شود. همچنين ممكن است زيورآلات زبان كنده شوند و با غلطیدن به داخل گلو و ورود به راه‌هاي تنفسي، باعث خفگي شوند. آويزهاي لب و زبان همچنین احتمال دارد باعث شكستن لبه دندان‌ها شوند.
نگينی در دندان كاشت نگين در دندان هم يكي از انواع پيرسينگ شایع در ايران است. به اين ترتيب كه بخش كوچكي از دندان را تراش مي‌دهند و نگين را با چسب مخصوصی در آن‌جا مي‌چسبانند. در روش صحيح، نگين‌هاي تزئيني با استفاده از مواد چسبنده‌اي كه در پر كردن دندان نيز به كار مي‌رود، روي سطح آن چسبانده مي‌شود. ايجاد حفره روي سطح دندان و كاشتن نگين‌هاي تزئيني داخل حفره ايجادشده، موجب صدمه به ساختمان دندان و از بين رفتن آن مي‌شود. از آن‌جا که نگين با فلز مربوطه، فضايي را روي دندان اشغال مي‌كند، غذا داخل آن گیر می‌کند و امكان تميز كردن قسمت زير نگين با مسواك وجود ندارد. در نتيجه، آن قسمت از دندان، زرد مي‌شود. نگين كاشته‌شده به شكل‌ها و جنس‌هاي مختلفی نظير برليان، كريستال و طلا با هزينه‌هاي مختلفي در دسترس قرار دارد. نگين‌هاي با جنس كريستال به نسبت نوع برليان از دوام بيشتري برخوردارند، در صورتي كه نوع دوم باعث درخشش بيشتر دندان‌ها مي‌شود. اين نگين‌ها معمولاً به راحتي از دندان جدا نمي‌شوند اما برخي نگين‌ها كه از جنس نامرغوب هستند به صورت موقتي كاربرد دارند و دوامشان كم است و حداكثر به مدت دو هفته روي دندان باقي مي‌مانند. در صورتي كه از جنس مرغوبی نظير كريستال در ساختمان این نگین‌ها استفاده شود، مدت بيشتري روي دندان باقي خواهند ماند. برخي از اشيای تزئيني هم از جنس طلاي سفيد و به شكل ستاره در بازار موجود هستند که آسيبي به دندان نمي‌رسانند. اين نگين‌ها از طريق چسب مخصوصي روي دندان چسبانده مي‌شوند.
چشمتان روز بد نبیند بعد از انواع روش‌هاي مختلف پرسينگ، به تازگي روش‌های جديدي روانه بازار شده است؛ انگار که دست‌اندركاران اين حرفه پرسود، در مقابل محدوديت‌هاي بدن انسان، قصد تسلیم ندارند. در پيرسينگ چشم، قطعه‌اي از جواهر يا كريستال روي كره چشم با روشي دقيق اما پرمخاطره نصب مي‌شود. نگين يك وسيله تزئيني، به شكل قلب یا ستاره و از جنس پلاتين است كه كاشت آن، در زير خارجي‌ترين قسمت لايه چشم (ملتحمه) توسط جراح صورت می‌گیرد. این عمل جراحي لااقل يك ربع طول مي‌کشد. معمولاً قطر اين نگين‌ها 5/3 ميلي‌متر (بسيار نازك) است، روي كره چشم قرار مي‌گيرند و هر زمان كه افراد تمايل داشته باشند، مي‌توانند با یک عمل جراحي كه البته قدري ساده‌تر از عمل اول است نگين را از داخل چشمشان درآورند. نگين‌هايي كه در داخل چشم گذاشته مي‌شوند، نياز به مراقبت خاصي ندارند ولي براي پيشگيري از عفونت چشمی بايد به مدت يك هفته بعد از عمل جراحي، از قطره آنتي‌بيوتيك چشمي استفاده شود. اگر عمل جراحي تحت شرایط کاملاً استريل انجام شود، احتمال آلودگي و عفونت وجود ندارد. جنس نگين‌ها از پلاتين است كه معمولاً عارضه‌اي ندارند و با بافت چشم، سازگار مي‌شود. البته این را هم فراموش نکنیم كه هيچ‌يك از عمل‌هاي جراحي بدون عارضه نيست و از آن‌جا كه چشم يك عضو حساس و ظريف است، ورود هرگونه جسم خارجي در چشم مي‌تواند احتمال ايجاد عفونت و عوارضي نظير تاري ديد، نابينايي، ريزش اشك از چشم و . . . را افزايش دهد. چشم‌پزشكان توصیه می‌کنند حتي‌الامكان از کار گذاشتن وسايل تزئيني در فضای داخل چشم خودداری شود زيرا در اين صورت نه تنها احتمال آسیب‌های جزئی چشم وجود دارد، بلكه احتمال کاهش حدت بینایی هم وجود دارد و هزينه‌هاي هنگفتي را بايد براي اصلاح مشكلات به‌وجودآمده صرف کرد.
بینی، مظلوم‌الجوارح بيني، یکی از اعضايي است كه همه نوع بلايي بر سر آن مي‌آورند. پیرسینگ بینی معمولاً در لبه‌هاي گوشتي سوراخ‌هاي خارجي بینی انجام می‌شود. گاهي هم اين سوراخ‌ها در غضروف مياني ايجاد مي‌شود. سوراخ كردن اين غضروف ممكن است باعث خونريزي شود و اگر به آن توجه نشود، موجب بدشكل شدن بيني مي‌گردد. تحقيقات اخير پزشكان آمريكايي حاكي از آن است كه پیرسینگ بيني و زبان، دقت حس بويايي و چشایی را در افراد كاهش مي‌دهد. حلقه‌هايي كه در بيني كار گذاشته مي‌شوند، ممكن است تغيير مكان دهند يا حتي خارج شوند، مانند گوشواره. قسمت‌هاي پشتي زيورآلات بيني نيز ممكن است به داخل نسج نرم فرو رود كه براي خارج ساختن آن‌ها نياز به جراحي است.
و حتی ناف پزشکان می‌گویند سوراخ كردن ناف در افرادي كه داراي ناف‌هاي فرورفته هستند، نتايج بهتري نسبت به ناف‌هاي برجسته در بر خواهد داشت. در سوراخ كردن ناحيه دور ناف و آويزان كردن زيورآلات به آن، احتمال باقي ماندن جاي زخم‌ها وجود دارد. همچنين در افرادي كه چاق يا لاغر مي‌شوند و همچنين در هنگام بارداري، ناف تغيير مكان مي‌دهد و بدشكل مي‌شود. از طرف ديگر، ممكن است در اثر سايش لباس يا كمربند در آن ناحيه التهاب، عفونت و زخم ايجاد شود. مشكل تغيير مكان ناف حتي به دنبال استفاده از زيورآلات سنگين نيز مشاهده شده است.
. . . و جز این‌ها علاوه بر اندام‌هاي ذكرشده، ساير اعضای بدن نيز از دست اين سوراخ‌هاي مزاحم در امان نيستند. سوراخ كردن ناحيه تناسلي و نوك سينه نيز در قرن بيستم ابداع شده و در هر دو جنس انجام مي‌شود. پیرسینگ نوك سينه معمولاً شامل قرار دادن يك ميله افقي يا يك حلقه در محل اتصال نوك سينه و هاله پستان است. سوراخ كردن نواحي تناسلي نیز ممكن است موجب اختلال در ادرار در آقايان و موجب عفونت در زنان شود. اتصال زيورآلات به سينه نيز مي‌تواند جريان شير را مختل كند يا اثر نامطلوبی روی شير خوردن نوزاد بگذارد.
زمانی برای ترمیم زخم‌ها ترميم محل سوراخ، يكي از مهم‌ترين مسائل در پيرسينگ است. اين ترميم در اعضای مختلف، متفاوت و از دو هفته تا نه ماه متغير است. البته اين زمان، مشروط به این است كه محل جراحت عفوني نشود و فرد دچار یک بيماري زمينه‌اي مانند ديابت نباشد چرا که در اين صورت، ترميم به مراتب بيشتر طول خواهد كشيد.
شایع‌ترین عوارض علاوه بر عوارض اختصاصي هر يك از اعضای بدن، مجموعه‌ای از عوارض عمومي در تمامي نقاط سوراخ‌شده بدن وجود دارد كه به برخي از آن‌ها اشاره مي‌شود:
عوارض عمومي خستگي، احساس ضعف، تب، سردرد، كاهش اشتها، تهوع و استفراغ، جوش‌هاي پوستي، دردهاي عضلاني و مفاصل، وجود خون در ادرار، زردي و . . .
حساسيت حساسيت يكي از شايع‌ترين عوارض پيرسينگ است. براي كاهش حساسيت بايد از طلاي زرد يا سفيد ۱۴ تا 18 عيار، تيتانيوم، پلاتين يا از استيل مقاوم در مقابل زنگ‌زدگي (گريد 300) استفاده کرد. با وجود این، باز هم احتمال واكنش بدن به فلز وجود دارد. در برخي موارد نيز سودجويان براي پايين آوردن هزينه و كسب سود بيشتر از فلزات ديگر يا همراه با ناخالصي استفاده مي‌كنند كه در اين صورت، عوارض شديدتري به وجود مي‌آيد. در بسياري از مواقع، طلا با نيكل تركيب مي‌شود. اين آلياژ در كساني كه به نيكل حساسيت دارند ايجاد عارضه مي‌كند. گاهي نيز براي كاهش قيمت، اجسام توپر از نيكل ساخته مي‌شوند و روكشي از طلا روي آن كشيده مي‌شود که از بين رفتن اين روكش موجب ايجاد حساسيت مي‌شود.
عفونت عفونت پوست كه با قرمزي، تورم، گرمي موضعي، درد و بزرگي غدد لنفاوي مشخص مي‌شود، از ديگر عوارض پيرسينگ است. اين عفونت گاهي به صورت عفونت موضعي پوست است و گاهي نيز به صورت عفونت گسترده بدن، حتي عفونت قلب و شوك عفوني ديده مي‌شود. در صورت رعايت نكردن شرایط استريل، ابتلا به عفونت بسيار محتمل است. به علت احتمال ابتلا به عفونت قلبي، سوراخ كردن بدن در كساني كه ناراحتي مادرزادي قلبي دارند اصلاً توصيه نمي‌شود. در صورت اصرار فرد به انجام اين كار حتماً بايد پيشگيري با آنتي‌بيوتيك صورت گيرد.
هپاتيت و ايدز انتقال هپاتيت B یا C يكي ديگر از عوارض خطرناك پيرسينگ است. انتقال اين عفونت معمولاً توسط لوازم غير استريل از فرد بيمار به سالم رخ مي‌دهد. ايدز نیز يكي از عوارض خطرناک پيرسينگ است كه البته به‌ندرت اتفاق مي‌افتد. انتقال اين عفونت همچون هپاتيت، توسط لوازم غير استريل از فرد بيمار به سالم رخ مي‌دهد.
جوشگاه و كلوييد ترميم زخم معمولاً همراه با بر جای گذاشتن اثر است. گاهي اين اثر به جاي‌مانده، بزرگ يا بسيار بدمنظره مي‌شود. اگر زخم دچار عفونت شود، تشكيل اين جوشگاه بدمنظره‌تر هم مي‌شود. گاهي نيز به علت عفونت يا واكنش بدن در محل سوراخ، كلوييد تشكيل مي‌گردد.
سرطان تعجب نكنيد! سرطان بر اثر پيرسينگ چندان هم غير منتظره نيست. تحريك مزمن و طولاني‌مدت پوست توسط آويزه‌هاي مورد استفاده مي‌تواند به سرطان پوست منجر شود.
باز هم آرايشگران برخی آرايشگاه‌هاي زنانه کم‌کم دارند به يك كلينيك زيبايي تبدیل می‌شوند! آن‌ها تا مدتي پيش، تاتو مي‌كردند و حالا پيرسينگ هم اضافه شده. آن‌ها بدون نگراني از آلودگي، عفونت، خونريزي و . . . كارشان را می‌کنند و معمولاً پاسخگويي بعدي هم نخواهند داشت و هميشه در صورت بروز عوارض، مشتري را مقصر مي‌دانند.
نصب در محل !!!
فقط دزدگير ماشين نیست که نصب در محل دارد. امروزه پيرسينگ هم نصب در محل پيدا كرده. بعضی‌ها ترجيح مي‌دهند شماره مشتري را يادداشت و سپس، متخصص خود را روانه منزل او كنند! البته اين متخصص نه دكتر است و نه حتي آرايشگر. او معمولاً يك فرد عادي است كه كار پيرسينگ انجام مي‌دهد. اين افراد تلفن مي‌زنند، آدرس مي‌گيرند، مي‌آيند كارشان را انجام مي‌دهند و مي‌روند. به محض خروج از منزل نیز ديگر هيچ‌گاه شما را نخواهند ديد تا پاسخگو باشند.
مطب يا كلينيك در ايران پزشكاني كه اقدام به پيرسينگ مي‌كنند آن را در زمره جراحي‌هاي سرپايي قرار داده‌اند و آن را در مطب انجام مي‌دهند. البته نرخ آن را چندان هم سرپايي حساب نمي‌كنند. ظاهراً بازرسان وزارت بهداشت هم كاري به كار آن‌ها ندارند. شايد چون رواج زيادي ندارد خيلي حساسيت روي آن وجود ندارد. شايد هم بهتر است کاری به کار آن‌ها نداشته باشند، هرچه باشد مطب از آرايشگاه تميزتر است و پزشك هم از آرايشگر مجرب‌تر!
هزينه‌هاي متفاوت نرخ پيرسينگ براي كار گذاشتن زيورآلات، بسته به جايي كه اين خدمات را ارایه مي‌دهد متفاوت است. قيمت پيرسينگ براي بعضي از قسمت‌هاي بدن، گران‌تر است. مثلاً سوراخ كردن ابرو، گران است. ظاهراً این روزها، گذاشتن نگين روي دندان، اگر توسط دندان‌پزشك انجام شود، حدود 50 هزار تومان هزينه دارد. البته نرخ نگين يا فلز جداگانه محاسبه مي‌شود كه آن هم از 10 تا 200 هزار تومان متغیر است. بعضي از پزشكان هم اين كار را انجام مي‌دهند كه البته كمي گران‌تر تمام می‌شود. جراحان براي انجام اين‌جور عمل‌ها داخل مطب بين 200 تا 300 هزار تومان از مريض‌ها پول مي‌گيرند اما برخی پزشكان عمومي با30 تا 40 هزار تومان هم اين كار را انجام مي‌دهند. اگر قرار دادن حلقه نياز به جراحي داشته باشد نرخ آن باز هم بالاتر مي‌رود. برخي داروخانه‌ها، البته به‌طور غير قانوني، بين 7 تا 20 هزار تومان از مشتريانشان پول مي‌گيرند و پيرسينگ را انجام مي‌دهند. در جدول زیر، نرخ پيرسينگ در كشورهاي اروپايي و آمريكا آورده شده است. البته توجه داشته باشيد اين نرخ مربوط به قرار دادن وسيله است؛ وگرنه خود وسيله تزئيني، بسته به نوع و جنس، بين 20 تا چند هزار دلار قيمت دارد.
حرف آخر اگر با همه اين عوارض و مشكلاتی که خواندید، باز هم تصميم داريد اقدام به پیرسینگ کنید، لطفاً نكات زير را در نظر داشته باشيد تا عوارض احتمالي به حداقل ممكن برسد:
1 -اگر بيش از ده سال از آخرين واكسن كزازی كه دريافت كرده‌ايد گذشته است، قبل از شروع كار يك نوبت واكسن بزنيد.
2 – براي انجام عمل، فرد ماهري را انتخاب كنيد. يك آرايشگر يا طلافروش قطعاً فرد مناسبي براي انجام این كار نيست؛ شک نکنید. 3 دقت داشته باشيد فردي كه مي‌خواهد بدن شما را سوراخ كند حتماً دستكش به دست داشته باشد و استریل کار کند.
4 – در صورت بروز هر علامت غير عادي به سرعت به پزشك مراجعه کنید.
5- از فردي كه پيرسينگ را انجام مي‌دهد، بخواهيد وسايل كار را ضد عفوني کند.
6 – در صورتي‌كه بيماري ديگري داريد (مانند ديابت، بيماري‌هاي خوني، بيماري‌هاي انعقادي، ناراحتي دريچه‌اي قلب و . . .) حتماً قبل از پيرسينگ با پزشك مشورت كنيد. 7 اگر از داروي خاصي استفاده مي‌كنيد (به‌خصوص داروهاي ضد انعقادي، شيمي‌درماني و داروهاي ضعيف‌كننده سيستم ايمني) حتماً قبل از اقدام به پيرسينگ با پزشك مشورت كنید. 8 اگر به اشيای فلزي مانند ساعت حساسيت داريد حتماً از جنس آويزهاي كه مي‌خواهيد استفاده كنيد مطمئن شويد. وجود نيكل احتمالاً موجب حساسيتتان مي‌شود. 9 از تفنگ‌هايي كه براي سوراخ كردن گوش استفاده مي‌شود، نمي‌توان براي ساير اعضا استفاده كرد. در اين صورت عوارض زيادي بر جاي مي‌ماند.