هیستروکتومی یکی از عمل‌های شایع در بین خانمهاست. شاید شما هم اسم این عمل را شنیده باشید یا خودتان و نزدیکان‌تان درگیر انجام آن باشید. ممکن است برایتان سوال به وجود آمده باشد که عمل جراحی هیستروکتومی دقیقا چیست و چرا برخی مجبور به انجام دادن این عمل می‌شوند؟
هیستروکتومی یا زهدان‌برداری عملی است که در آن بخشی از رحم یا تمام آن برداشته می‌شود. این عمل هم مثل خیلی از جراحی‌های دیگر عوارض و مشکلات زیادی همراه دارد و به همین خاطر به جز در مواردی که واقعا احتیاج به این عمل باشد؛ پزشک معالج آن را توصیه نمی‌کند. با برانکارد همراه باشید تا دلایل، انواع و عوارض عمل هیستروکتومی را بدانید.
هیستروکتومی انواع مختلفی دارد که بنا به بیماری و درمان انتخاب شده برای بیمار انجام می‌گیرد. عمل جراحی برداشتن رحم یا به صورت کامل انجام می‌شود یا به صورت جزئی، تمام رحم به جز گردن رحم برداشته می‌شود. روش انجام این عمل هم با توجه به شرایط بیمار سه حالت دارد:
1- از طریق شکم
2- جراحی واژینال
3- روش لاپاراسکوپی
در روش شکمی برشی روی شکم بیمار انجام می‌شود و رحم برداشته می‌شود. هیستروکتومی به روش واژینال برداشتن رحم بدون برش شکمی انجام می‌شود و از طریق واژن زهدان‌برداری انجام می‌شود که میزان عوارض آن از جراحی شکمی کمتر است. چرا که دیگر احتیاجی به ایجاد برش و وارد شدن دست جراح به داخل بدن بیمار نیست. روش لاپاراسکوپی که گاهی با روش واژینال یکی دانسته می‌شود؛ کم‌تهاجمی‌ترین نوع هیسترکتومی است. در این روش چهار برش کوچک بر روی شکم و زیر ناف (برش‌های 1– 0/5 سانتی‌متری ) با دوربین‌ها و وسایل تخصصی و پیشرفته جراحی انجام می‌شود. به علت وجود دوربین و بزرگ‌نمایی عمل جراحی دقت بیشتری دارد و عوارض بعد از عمل هم تا حد بسیار زیادی کاهش می‌یابد. اما هیستروکتومی به روش لاپاروسکوپی نیازمند تجربه و مهارت بالای پزشک و داشتن دستگاه‌های مخصوص و گران‌قیمت است. به همین خاطر هزینه عمل بالاست و در ایران هم بسیار محدود انجام می‌شود.
چرا هیستروکتومی انجام می‌شود؟
دلایل زیادی برای انجام این عمل وجود دارد؛ از پیشگیری بارداری تا درمان سرطان. اما دلایل و بیماری‌های اصلی که به عمل جراحی هیستروکتومی منجر می‌شوند؛ عبارتند از:
- فیبروم رحمی
- خون‌ریزی‌های سنگین هنگام قاعدگی و یا بی‌دلیل
- دردهای مزمن لگنی
- آدنومیوز
- سرطان سرویکس ، رحم و تخمدانها
- هایپرپلازی
- آندومتر
- پرولاپس رحم
و……
البته تشخیص هیستروکتومی برای بیماری، به عهده پزشک متخصص است. جراحی برداشتن رحم هم توسط متخصص زنان با‌تجربه انجام می‌شود. انتخاب نوع عمل از اهمیت زیادی برخوردار است؛ اگر این انتخاب با دقت انجام نشود؛ ممکن است اختلالات فراوانی در زندگی عادی فرد بیمار به وجود بیاید. البته بخشی از عوارض این عمل، تقریبا همه افراد را دربرمی‌گیرد و فرد و اطرافیانش باید آمادگی مقابله با آن را داشته باشند.
این مطلب را هم از دست ندهید: سرطان سینه؛۵۰ حقیقتی که باید راجع به آن بدانید
عوارض هیستروکتومی چیست؟
تحمل بخش روانی از دست دادن رحم یا بخشی از آن برای زنانی که هیستروکتومی را انجام می‌دهند؛ سخت‌ترین بخش قضیه است. اگر بنا به تشخیص دکتر معالج هر دو تخمدان درآورده شود؛ یائسگی زودهنگام و عوارض آن گریبان بیمار را خواهد گرفت. البته برای بسیاری از بیماران همزمان با این عمل هورمون تراپی هم انجام می‌شود که می‌تواند این عوارض را تا حد زیادی کاهش دهد. مشاوره و بودن تحت نظر روانشناس و مشاور هم برای این موارد توصیه می‌شود.
ممکن است عوارضی مثل عفونت زخم، خونریزی بیش از حد، مثانه یا آسیب دیدگی رحم، لخته شدن خون در پاها، آسیب روده یا پارگی رگ های خونی هم به علت اشتباهات تیم پزشکی رخ بدهد که با انتخاب صحیح پزشک معالج و تیم درمانی، می‌توان از آنها جلوگیری کرد.
پوکی استخوان و درد در مثانه هم از مشکلات دیگری است که ممکن است بعد از عمل هیستروکتومی رخ دهد و به دلیل تغییرات هورمونی اتفاق می‌افتد.
پس از جراحی چه مراقبت‌هایی لازم است؟
قبل از هر چیز باید بدانید که عمل هیستروکتومی دوره نقاهت نسبتا طولانی دارد و بهتر است برای مشکلات پس از عمل آماده شوید. بسته به نوع جراحی، زمان استراحت بیمار بین 4 تا 6 هفته متغیر است. روز‌های اول پس از عمل جراحی، سخت‌ترین روز‌ها هستند. شما قادر به حرکت زیاد نیستید و درد نسبتا زیادی هم تحمل خواهید کرد. البته مسکن‌های قوی و پمپ درد به گذراندن این دوران کمک خواهد کرد.
در طول دوره نقاهت، مهم‌ترین نکته این است که از دستورات پزشک به طور کامل پیروی کنید. از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید؛ استراحت کافی داشته باشید و از رژیم و ورزش‌های تجویز شده پیروی کنید.
پوشیدن جوراب ضد آمبولی هم خطر آمبولی ریه پس از جراحی را از بین می‌برد.
.
منبع: گروه تحقیق و توسعه برانکارد
