اسکلت بدن عضوى است که در سراسر عمر از نظر سوخت و ساز فعال است و اين خاصيت تنها در دورهٔ رشد و تا رسيدن به جثهٔ بزرگسالى ادامه ندارد. اين عضو محل ذخيرهٔ کلسيم، فسفر و پروتئين‌هائى است که در پاسخ به فشارها مدام تغيير شکل مى‌دهند و از نو ساخته مى‌شوند. بيمارى‌هاى استخوان به‌طور عمده شامل مواردى هستند که در سوخت و ساز استخوان اختلال ايجاد مى‌کنند. اختلالات مغز استخوان در مبحث اختلالات مغز استخوان مورد بحث قرار گرفته‌اند. شکستگى‌هاى استخوان در مبحث شکستگى‌هاى استخوان بررسى شده‌اند.
نرمى استخوان در بزرگسالان
نرمى استخوان در اثر کمبود ويتامين D ايجاد مى‌شود. شما ويتامين D را از دو منبع به‌دست مى‌آوريد:
۱. از غذاها مثل ماهى و لبنيات
۲. از تأثير آفتاب بر پوست.
در افرادى که از رژيم غذائى معمولى استفاده مى‌کنند، کمبود ويتامين D نادر است. اگرچه اين عارضه در افراد محبوس در خانه که از رژيم غذائى بسيار محدود نيز استفاده مى‌کنند ممکن است بروز کند. اين عارضه در افراد مبتلا به سوءجذب (به مبحث نشانگان‌هاى سوءجذب مراجعه کنيد). يا نارسائى مزمن کليه نيز مى‌تواند ايجاد شود.
علائم
علامت اصلى نرمى استخوان درد و خشکى استخوان است. اين درد اغلب با التهاب مفصل اشتباه مى‌شود. در موارد بسيار شديد استخوان‌ها ممکن است به راحتى بشکنند و يا تغيير شکل دهند، پاها خميده شوند و به‌دليل کوتاه شدن مهره‌ها اندازه قامت کاهش يابد.
پيشگيرى و درمان
نرمى استخوان در اين کشور نادر است زيرا رژيم غذائى عادى تأمين‌کننده مقادير زيادى ويتامين D است. اگر پزشک از طريق آزمايش‌ها و پرتونگارى دريابد که مبتلا به نرمى استخوان هستيد، ويتامين D را به‌صورت مکمل تجويز خواهد کرد. سعى نکنيد خودتان بيمارى را تشخيص دهيد و بدون صلاحديد پزشک ويتامين D مصرف نکنيد. مصرف زياد ويتامين D مى‌تواند باعث مسموميت با اين ويتامين شود که به‌صورت تهوع، ضعف، عصبانيت، خارش و تشنگى مزمن تظاهر مى‌کند.
بيمارى پاژه
بيمارى پاژه عارضه‌اى با علت نامعلوم است که در آن نواحى‌اى از استخوان به‌صورت موضعى دچار نرمى مى‌شود. هر استخوانى ممکن است گرفتار شود ولى شايع‌ترين استخوان‌هاى درگير عبارتند از: لگن، ران، جمجمه، استخوان‌هاى بازو، استخوان ترقوه و مهره‌ها.
بيمارى پاژه اغلب به هيچ‌وجه علامت‌دار نمى‌شود و در پرتونگارى اتفاقى که به‌علت بيمارى‌هاى ديگر انجام مى‌گيرد، کشف مى‌شود. در ساير موارد ممکن است درد موضعى وجود داشته باشد که شب‌ها بدتر مى‌شود. در صورت گرفتارى جمجمه سردرد ممکن است بروز کند.
کرى و تغيير شکل جمجمه ممکن است ايجاد شود. استخوان‌ها همچنين ممکن است دچار تورم موضعى در محل ضايعات استخوانى شوند و اين ضايعات ممکن است گرم و حساس گردند و به راحتى بشکنند. اگر اين ضايعات خيلى وسيع باشند، ممکن است در اثر افزايش زياد جريان خون داخل آنها، نارسائى قلبى ايجاد شود.
درمان
درد را مى‌توان با مسکن‌هائى مثل آسپيرين يا ايبوپروفن برطرف کرد. اگر درد خيلى شديد باشد، پزشک ممکن است هورمون کلسيتونين يا داروى سيتوتوکسيک (داراى اثر سمى روى سلول) ميترامايسين را براى مهار ضايعات بيمارى پاژه تجويز کند.
تومورهاى استخوانى
اکثر تومورهاى استخوانى از سرطان‌هاى ساير اعضاء مثل پستان، ريه، کليه، تيروئيد، يا پروستات به استخوان گسترش مى‌يابند. اکثر تومورهاى اوليه استخوان خوش‌خيم هستند، مثل استئوکوندروم که يک تومور مخلوط از بافت استخوانى و غضروفى است و اغلب در جوانان ظاهر مى‌شود، يا استئوئيد استئوم که اغلب در استخوان‌هائى دراز ايجاد مى‌شود. اين تومورها ممکن است باعث ايجاد درد شوند يا استخوان را ضعيف کنند و موجب شکستگى شوند. تومورهاى بدخيم مثل اُستئوژنيک سارکوم و سارکوم ئوينگ نادر هستند و اغلب در آنها قطع عضو يا برداشتن استخوان مبتلا علاوه بر مصرف داروهاى ضد سرطان، ضرورى است.
پوکى استخوان
پوکى استخوان بيمارى‌اى است که در آن مادهٔ استخوانى و استحکام استخوان به‌تدريج از دست مى‌رود و باعث ضعف ساختمانى استخوان مى‌شود و آن را مستعد شکستگى مى‌کند. ميزان استخوان‌سازى جديد به‌طور طبيعى به اندازهٔ جذب مجدد مواد استخوانى قديمى است. در پوکى استخوان روند جذب مجدد سريع‌تر است، و به اين ترتيب استخوان‌سازى جديد نمى‌تواند با از دست رفتن مداوم مواد استخوانى مقابله کند. شايع‌ترين شکستگى‌هائى که با پوکى استخوان همراه است در مهره، مچ و لگن مى‌باشند. اگرچه پوکى استخوان مى‌تواند در اثر عدم تحرک (مثل پاى گچ گرفته)، يا به‌علت رژيم غذائى کم پروتئين ايجاد شود، ولى شايع‌ترين علت آن سال‌خوردگى است. با افزايش سن استخوان‌سازى جديد کندتر از دورهٔ جوانى مى‌شود و جذب کلسيم از روده‌ها با سهولت کمترى انجام مى‌گيرد. در نتيجه براى حفظ ميزان کلسيم در بقيهٔ قسمت‌هاى بدن، کلسيم از مخزن آن در استخوان برداشت مى‌شود.
پوکى استخوان معمولاً تا بروز شکستگى علائمى ندارد و در آن زمان ممکن است شکستگى در اثر آسيبى جزئى ايجاد شود. يکى از شکستگى‌هاى شايع ‘شکستگى به‌هم فشرده’ در يک يا چند مهره است که منجربه کمردرد و نهايتاً کوتاهى قد مى‌شود. اگر چند مهرهٔ سينه‌اى درگير شد ‘قوز پيرزن’ ايجاد مى‌شود. اين عارضه يک قوز مدوّر در پشت است که در اثر تغيير شکل مهره و کوتاهى قد ايجاد مى‌شود.
عوامل خطرساز ايجاد پوکى استخوان
چه کسى در خطر ايجاد پوکى استخوان است؟ چندين عامل خطرساز شناخته شده‌اند:
– جنس مؤنث: زنان شش تا هشت برابر بيشتر از مردان مبتلا مى‌شوند، به‌ويژه بعد از يائسگى که اثر محافظتى استروژن کاهش مى‌يابد.
– يائسگى زودرس: يائسگى قبل از سن ۴۵ سالگى زن را مستعد ابتلاء به پوکى استخوان مى‌کند، به‌ويژه اگر اين عارضه از طريق جراحى و با برداشتن هر دو تخمدان ايجاد شده باشد.
– سفيدپوست بودن: زنان قفقازى نسبت به زنان سياه‌پوست خطر ابتلاء بيشترى دارند، و مردان سفيدپوست نسبت به مردان سياه‌پوست در معرض خطر بيشترى هستند. برخى برآورد کرده‌اند که يک‌چهارم زنان سفيدپوست در حدود سن ۶۵ سالگى از يک يا چند شکستگى ناشى از پوکى استخوان رنج مى‌برند.
– روش زندگى بدون تحرک: اين نيز دليل ديگرى براى تحرک است.
– کسر وزن داشتن: پوکى استخوان يکى از عوارض بسيار معدود کسر وزن شديد است.
ساير عوامل خطرساز احتمالى عبارتند از: سيگار کشيدن، مصرف بيش از حد الکل، و سابقهٔ خانوادگى پوکى استخوان.
تشخيص
پرتونگارى ساده در موارد پيشرفته مى‌تواند کاهش تراکم استخوان‌ها، شکستگى‌ها و بدشکلى‌ها را به وضوح نشان دهد. کشف زودرس عارضه به انجام روش‌هاى تصويرنگارى پيچيده نياز دارد. تومورنگارى کامپيوترى (سى‌تى اسکن) مى‌تواند کاهش بافت استخوانى را در مراحل اوليه نشان دهد. تراکم سنجى (densitometry)، استخوانى نيز روش حساسى است و بسيار کم‌هزينه‌تر است. در روش اخير اشعهٔ گاما از يک منبع راديو ايزوتوپ به‌ويژه به استخوان‌هاى آسيب‌پذير تابانده مى‌شود. ميزان اشعه گامائى که از استخوان‌ها عبور مى‌کند نشانگر تراکم آن است.
پيشگيرى و درمان
سه اقدام اساسى که توسط آنها مى‌توان پوکى استخوان را درمان و يا از آن جلوگيرى کرد عبارتند از ورزش کافي، رژيم غذائى پر کلسيم، و جايگزينى هورمونى بعد از يائسگي.
به‌نظر مى‌رسد که ورزش به حفظ استحکام استخوان‌ها کمک مى‌کند. برخى از بهترين ورزش‌ها عبارتند از ورزش‌هاى کم برخورد مثل شنا، دوچرخه سواري، باغبانى و پياده‌روى ساده. سعى کنيد چند بار در هفته حداقل به مدت ۳۰ دقيقه ورزش کنيد.
رژيم غذائى شما بايد شامل مقدار زيادى کلسيم در روز باشد. در حال حاضر ميزان توصيه شده براى مردان ۱۲۰۰-۸۰۰ ميلى‌گرم در روز و براى زنان ۱۵۰۰-۱۲۰۰ ميلى‌گرم در روز است. منابع مناسب کلسيم عبارتند از: لبنيات کم‌چربي، ماهي، سبزيجات سبز تيره. يک ليوان (حدود ۲۴۰ ميلى‌ليتر) شير رويه گرفته شده حدود ۳۰۰ ميلى‌گرم کلسيم دارد. در مورد مصرف مکمل‌هاى داروئى کلسيم از پزشک نظرخواهى کنيد.
در حال حاضر مشخص شده است که سن خطرناک از نظر بروز شکستگى ناشى از پوکى استخوان به جمع کل تودهٔ استخوان در طول دورهٔ جوانى بستگى دارد. سن حداکثر ميزان تودهٔ استخوانى در مردان و زنان قبل از ۳۰ سالگى است. بنابراين رژيم غذائى پرکلسيم در دورهٔ جوانى و رشد، شما را از بروز شکستگى در سنين بالا محافظت مى‌کند. مصرف غذاى مناسب باعث سلامتى شما در سنين بالا است.
در حال حاضر اکثر پزشکان توصيه مى‌کنند که زنان بعد از يائسگى درمان جايگزينى استروژن به مقدار کم دريافت کنند، زيرا کلسيم به تنهائى نمى‌تواند از ضايعات استخوانى جلوگيرى کند. فايدهٔ محافظت در مقابل بروز پوکى استخوان توسط درمان جايگزينى استروژن بر خطرهاى اندک آن فزونى دارد، به‌ويژه اگر با مقادير کم پروژسترون همراه باشد (به مبحث درمان جايگزينى هورمون مراجعه کنيد).
هورمون ديگرى به نام کلسيتونين که در غده تيروئيد توليد مى‌شود، با تجويز از راه بينى ممکن است در توقف از دست رفتن استخوان مفيد باشد. در مورد آن از پزشک نظرخواهى کنيد.
دکتر رفته میگه دیگه بی فایدس
فیزیوتراپی میکنه
اما هنوز درد داره
سنش 53 سالشه
تمرینات رو یک مدت کم انجام دادم و قرص هم تا آخر خوردم که کاملا می شه گفت خوب شده بودم تا این چند روز که خیلی به زانوم فشار آوردم و دوباره درد داره !
اسم قرص رو یادم نیست ولی یکی از اقوام که همین مشکل زانو را داشت دکترش بهش قرص Move Free Advanced را معرفی کرده بود که تا چند ماه پیش مصرف می کرد و راضی بود تا اونم خوب شد به سلامتی !
امروز که رفتم داروخانه این قرص را بگیرم گفت دیگه بهش مجوز نمی دن !!!
سوالم اینکه آیا درسته و علتش چیه؟ و اینکه چه قرصی را پیشنهاد می کنید؟
یه سوال دیگه بازوم هم هر دوتاش تو یه نقطه درد میکنه اگه به مدت 5 مین دستم بالا باشه دیگه پایین نمیاد بیشتر شبا دردش بیشتر میشه عادی بشینم دستمو بخام تکون بدم درد شدید داره که قدرت تکون دادن دستم ندارم یه جورایی از کار می افته بعضی وقتا دردش تا گردنم می رسه باید چکار کنم یه راهنمایی کنید
چون کم خونی در بعضی موارد باعث ایجاد اسپاسم عضلانی و یا خودمونی ترش همون گرفتگی عضلات میشه که معمولا در دستها و پاها شایع ترن